تحلیل کهن الگوی خویشتن در منطق الطیر عطار

یکی از مهمترین کهن الگوهای یونگ خویشتن است که بیانگر یک نمونه ی خداگونه در آفرینش انسان است و رسیدن به این نمونه ی خداگونه، غایت رشد او را نشان می دهد. عطار با کمک مصداق های گوناگون کهن دالگویی خویشتن در یک مسیر ماندلایی از خود تا خود مثالی به بیان نهایت رشد و ادغام در ترکیب عالی تری می پردازد که در عرفان به مقام فنا تعبیر می شود و یونگ آن را حل شدن من در خویشتن تعبیر می کند. عطار این فنا را در افعال الهی می داند؛ زیرا سی مرغ تنها در فعل الهی (خویشتن) غرق شدند نه در ذات الهی، و یونگ آن را تکامل در ناخودآگاه فردی می داند. یونگ مانند عطار معقتد است که خویشتن (سیمرغ) هیچ گاه جای خدا را نمی گیرد؛ گرچه ممکن است پیمانه ی فیض الهی باشد. گوناگونی نمودهای کهن الگوی خویشتن در منطق الطیر بیانگر آن است که راه های معرفت بی شمار اما حقیقت یکی است وعطار این اندیشه ی فلسفی عرفانی روانشناختی را در نهایت ایجاز در تمثیل سی مرغ تعبیر نموده است که سیمرغ خویشتن با صورت الهی سی مرغ است که براساس نظریه ی فرایند فردیت یونگ، سیر تحول شخصیت سالکان از من (سی مرغ) به خویشتن (سیمرغ ) تحقق یافته است.

کلیدواژه ها:

سی مرغ ، سیمرغ ، عطار ، ماندالا ، کهن الگوی خویشتن ، یونگ