تفسیری کلامی از علامه حلی

در گذشته و در تمدن اسلامی ما- به خصوص در قرون نخستین اسلامی- دانشمندترین دانشمندان کسی بود که به علم الاختلاف آگاه بود. چنین شخصی در می یافت که مذاهب گوناگون اسلامی و علمای شهرهای مختلف، در هر مورد و درباره هر مسیله، چه اختلاف نظری دارند. این دانش بدان جهت بود که عالم، به نقاط قوت و ضعف خود و دیگران واقف باشد تا مخالفتش با دیگر مذاهب از روی جهالت و نادانی نباشد. از دانشمندان شیعه که در این علم سرآمد بودند، می توان شیخ طوسی (م 460 ق) را نام برد که کتاب الخلاف را در این باره نوشت و در آن آرای مذاهب مختلف اسلامی را مطرح کرد و ادله هرکدام را مورد بحث قرار داد.