بررسی فرایند قلمرو سازی کشورهای ساحلی در دریای عمان و محاسبه قلمروهای دریایی

دریاها و اقیانوس ها بیش از 70 درصد سطح سیاره زمین را شامل می شوند؛ بر این اساس در طول تاریخ همواره مورد توجه بوده اند. مهمترین اقدامات رسمی و قانونی برای قاعده مند نمودن ادعاھای متعدد و متفاوت کشورھای ساحلی در زمینه ادعای کنترل و مالکیت انحصاری دریای ساحلی و سرزمینی، به قرن بیستم بر می گردد. کشورھای ساحلی بر اساسکنوانسیون ھای مھمی چون کنوانسیون 1982 حقوق دریاھا، اقدام به تصویب قوانین مناطق دریایی، تعیین و تحدید مرزھای دریایی و فلات قاره و ... نموده اند. در بین دو پھنه آبی جنوب ایران، قلمروسازی و تعیین و تحدید مرزھای دریایی و فلات قاره در خلیج فارس بیش از دریای عمان مورد توجه بوده است و حتی پژوھش ھای کمتری نیز در زمینه قلمروسازی در دریای عمان صورت گرفته است. این پژوھش با اتخاذ روش توصیفی - تحلیلی و بھره گیری از اسناد و قوانین دریایی و تحلیل کارتوگرافیکی، در پی آن است تا با بررسی قوانین مناطق دریایی و فرایند قلمروسازی کشورھای ساحلی در پھنه دریای عمان و ترسیم مرزھای تعیین و تحدید شده بر روی نقشه و استفاده از روش خط میانه در محدوده ھای تعیین حدود نشده، نقشه قلمروھای دریایی کشورھای ساحلی را در دریای عمان ترسیم نموده و مناطق مختلف دریایی ھر یک از چھار کشور ساحلی این دریا را محاسبه نماید. نتایج تحلیل کارتوگرافیکی و محاسباتی نشان دھنده این است که در دریای عمان که ھمه محدوده آن بعد از خط مبدا کشورھا در زمره منطقه انحصاری - اقتصادی است، کشورھای ایران و عمان بیشترین قلمروھای دریایی و پاکستان که کمترین ساحل را در دریای عمان دارد، کمترین قلمروھای دریایی را در دریای عمان دارا می باشد. ھمچنین نتایج نشان داد که فرایند قلمروسازی و تحدید حدود مرزھا در دریای عمان فرایندی کند بوده است؛ به طوری که از 14 قطعه مرز دریایی و فلات قاره که باید در پھنه این دریا تعیین و تحدید شوند، تنھا 2 قطعه تعیین و تحدید شده است و می توان گفت کند بودن این فرایند و توجه کمتر کشورھای ساحلی به مرزبندی در دریای عمان متاثر از برخی عوامل جغرافیایی و اقتصادی و البته تحت الشعاع فرایند قلمروسازی خلیج فارس بوده است.

کلیدواژه ها:

دریای عمان ، مرز دریایی ، جغرافیای سیاسی دریاها ، قلمروسازی ، قلمروهای دریایی ، خط مبدا