ارتباط تفسیر و ساختار حکایت در مثنوی

یکی از مهمترین موضوع ها در زمینه سبک شناسی روایت در متون کهن، چگونگی خوانش و تفسیر داستان های تمثیلی است. ارتباط این موضوع با روایت شناسی هنگامی روشن می شود که با صرف نظرکردن از محتوا و پیام تفسیرها، به ارتباط آن با خطوط داستانی توجه کنیم. مقاله حاضر درپی دستیابی به مهمترین شیوه هایی است که مولوی براساس آنها به تفسیر حکایت های مثنوی پرداخته است. میتوان گفت ارایه تفسیرها بر محور هم نشینی مهمترین ویژگی تمایزبخش مثنوی از متون مشابه است. مولوی برای ارایه این تفاسیر، حکایت را به صورت خطوط داستانی مجزا درنظر میگیرد و متناظر با هر خط داستانی تفسیری ارایه می دهد. تعدد این خطوط داستانی می تواند نتیجه تنوع شخصیت ها یا پی رفت های دریافت شده از متن باشد. در این فرایند، ارزش خطوط اصلی و فرعی با یکدیگر برابرند؛ بنابراین، در اغلب موارد، تفسیر ابتدایی (انگیزه بیان) یک حکایت چندان با تفاسیر میانی، پایانی یا حتی تفسیر منطبق با خط اصلی داستان هم خوان نیست. توجه به خطوط داستانی در شکل گیری تفاسیر،هم در تحلیل نوعی ویژه از چندمعنایی تمثیل در مثنوی مفید است و هم میتواند فراهم آورنده تبیینی روایت شناختی از تداعی معانی در مثنوی باشد.

کلیدواژه ها:

مثنوی ، روایت ، تمثیل ، تفسیر ، تداعی معانی ، خط داستانی.