تاثیر تحولات سیاسی- اجتماعی بر شکل گیری تصویر آرمان شهر در شعر عرفانی

از آنجا که روح انسان تعالی طلب است، پیوسته درصدد کشف نادانسته ها بر می آید؛ بنابراین، ابزارهایی را جست و جو می کند تا به زندگی بهتر دست یابد و در پی ایجاد شهر آرمانی یا مدینه فاضله، ناکجاآباد، جهان مطلوب و ... است. صوفیه به نسبت دیگر اقشار جامعه با واقعیت های اجتماعی و بومی خود مانوس تر بودند و جامعه را پر از کاستی می دیدند و برآن بودند که با شناخت جامعه موجود و درک کاستی ها و نارسایی های آن، انسان را به جهان مطلوب رهنمون شوند. تلقی عارفانی چون سنایی، عطار و مولوی از آرمان شهر، با برداشت فلاسفه و متشرعان از آن تفاوت های بنیادین دارد. در پی این مهم، همواره اندیشمندان، شاعران و نویسندگان ویزگی هایی را برای آرمان شهر برشمرده اند که اگرچه اشتراک هایی با هم دارند، در برخی مختصات متفاوت اند. در این جستار سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر بررسی مهمترین آثار ادبی قرن های ششم و هفتم هجری، سیر تحول مفهوم آرمان شهر در آثار بزرگان شعر عرفانی فارسی بررسی شود تا از یک سو ویژگی های هریک از آرمان شهرها مشخص شود و از جانبی دیگرف تفاوت و تمایز هریک از آنها- با توجه به ویژگی های سیاسی- اجتماعی آن دوران نمایانده شود.

کلیدواژه ها:

ادبیات عرفانی ، شعر عرفانی ، آرمان شهر ، تحولات سیاسی- اجتماعی