مقایسه دیدگاه مطهری و سویینبرن درباره مسیله شر

مسیله شر، آن گونه که در اندیشه مطهری و سویینبرن مطرح شده، یکی از معضلات مهم و در عین حال پیچیده در بحث باور به خدا و غایتمندی جهان است. هر دو فیلسوف از منظر عدل به مثابه مهم ترین صفت الهی بدان نگریسته و با ابتناء بر دو رهیافت عنایت و اختیار بدان پاسخ گفته اند. دشواری مسیله شر عمدتا به روش منطقی طرح بحث باز می گردد که بر ناسازگاری، و نه صرفا نقض، تاکید دارد. بدین معنا که با وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه مطلق وجود شرور هیچ توجیهی نمی تواند داشته باشد. پژوهش حاضر در پی آن است تا با توجه به دیدگاه دو فیلسوف مطرح، مرتضی مطهری و ریچارد سویینبرن، به مسیله شر بپردازد. این دو متفکر هر دو بر اساس نظام منسجم عدل الهی خود در صدد تبیین و توجیه شرور علی رغم وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه مطلق هستند. در این مقاله، دیدگاه مطهری در دو بخش تبعیض ها و شرور مورد بحث قرار می گیرد. نظر ایشان در باب شرور ذیل سه عنوان عدمی بودن شر نسبی بودن شر و تفکیک ناپذیری خیر و شر بررسی می شود. دیدگاه سویینبرن نیز در سه محور شر اخلاقی (مهار منطقی دفاع مبتنی بر اختیار، اصل صداقت و مسیولیت) شر طبیعی (کسب معرفت، دفاع مبتنی بر خیرهای برتر) و رنج حیوانات بررسی خواهد شد. در پایان به مقایسه دیدگاه های این دو فیلسوف در محورهای انگیزه طرح عدل الهی، روش دو فیلسوف در ارایه نظریه عدل الهی، ماهیت شر، تقسم بندی شرور، فواید شرور، نظام احسن و رنج حیوانات می پردازیم، و روشن خواهد شد که هرچند هر دو متفکر در تاکید بر اختیار انسان و وجود نظام احسن الهی و فواید شرور با هم متفق القول اند، در باب ماهیت شر و تقسیم بندی شرور و برخی از توجیهات برای وجود شرور با هم اختلاف رای و رویکرد دارند. لذا می کوشیم تا وجوه اشتراک و افتراق این دو را مورد بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه ها:

مطهری ، سویینبرن ، شر ، مسیله منطقی شر ، نظام احسن ، عنایت ، اختیار ، عدل الهی