گزایش مذهبی شهرستانی صاحب تفسیرمفاتیح الاسرار

محمد بن عبدالکریم شهرستانی از مفسران برجسته قرن پنجم و ششم هجری (479548 (در شهرستان از توابع خراسان دیده به جهان گشود. در نظامیه نیشابور با استفاده از اساتید بنامی چون احمد خوافی، ابونصر قریشی، ابوالقاسم انصاری، علی بن احمد بن محمد المداینی و... در فقه، کلام، تفسیر، حدیث، اصول و... تحصیلات خویش را به پایان برد. پس از فارغ التحصیلی از نظامیه نیشابور، به خوارزم و مکه رفت و در بازگشت از مکه به درخواست نظامیه بغداد که یکی از مهم ترین حوزه های آموزشی اهل سنت به شمار می آمد، سه سال از 510 تا 513 ه .ق به تدریس و موعظه دانشجویان پرداخت.شهرستانی در حیات علمی خود آثار بسیاری که برخی تا بیست اثر شمارش کرده اند به جهان علم و دانش عرضهداشت، اما سوگمندانه از این تعداد که به نظر می رسد از نظر محتوا و دقت در ردیف آثار برجای مانده اوست، تنها چند اثربیشتر بر جای نمانده است، که عبارتند از:1 .الملل و النحل: این کتاب در میان آثار برجای مانده از شهرستانی به عنوان نخستین اثر او معرفی می شود. نویسنده ملل و نحل دو مقدمه برای این کتاب آورده است که در یک مقدمه از وزارت نصیرالدین محمود وزیر سلطان سنجر که از سال 521 تا 526 ه . ق ادامه داشت یاد می کند.