نقشه راه مطالعات معدنکاری و فلزکاری کهن در ایران

به گواه مطالعاتی که تاکنون انجام گرفته، ایرانزمین از هزاره های گذشته بهطور مداوم زادگاه و منشا فناوریهای گوناگون بوده که البته بخش مهمی از این فناوری ها در ارتباط مستقیم با معدنکاری انواع مواد معدنی، فلزکاری، فرآوری و به کارگیری انواع زمین مواد بوده است. بااین وجود، حجم و کیفیت مطالعاتی که تاکنون در مورد معدنکاری و فلزکاری کهن در ایران صورت گرفته، به هیچوجه درخور استعدادهای فرهنگی- تاریخی این کشور نبوده است. از طرفی، مطالعات انجام شده اولیه نیز ایران را بهعنوان یکی از نخستین پیشتازان علم و فناوری در دوره های مختلف پیش ازتاریخ و تاریخی معرفی نموده اند. به هرحال تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی این مطالعات اولیه نیز اغلب، توسط پژوهشگران غیر ایرانی صورت گرفته بودند. در دهه هفتاد با تاسیس کمیته مطالعات معدنکاری و فلزکاری کهن با همکاری نزدیک چندین موسسه ایرانی و خارجی فعالیت مناسبی در جهت انجام چنین مطالعاتی آغاز گردید، ولی متاسفانه پس از حدود یک دهه بهکندی و رکود گراییده، سرانجام تقریبا متوقف شد. در این نوشتار، با تکیهبر دانش و تجارب نویسندگان و نیز به کارگیری توصیه های اهل فن در سطح بین المللی، نقشه راهی برای دورهای جدید از مطالعات معدنکاری و فلزکاری کهن در ایران ارایه شده که طی آن ضمن مرور چالشها و نیازهای مرتبط با موضوع، اهداف مربوط به مطالعات روشمند معدنکاری و فلزکاری کهن مطرح گردیده و راهکارهای عملی برای رسیدن به این اهداف (شامل تهیه اطلس معادن باستانی و محوطه های فلزکاری کهن ایران) نیز پیش رو نهاده شده است.

کلیدواژه ها:

معدنکاری کهن ، فلزکاری کهن ، باستان سنجی ، زمین باستان شناسی ، علوم میان رشته ای