تجزیه علیت تحت شرایط معمولی و تنش شوری در ژرم‪پلاسم چغندرقند

شناخت رابطه عملکردریشه در چغندرقند با صفات دیگر از اهمیت خاصی در اصلاح این محصول برخوردار است. تجزیه علیت یکی از روش‪های بسیار مفید کاربردی برای تجزیه ضرایب همبستگی ژنتیکی و فنوتییی و پی بردن به اثرات مستقیم و غیرمستقیم به‪شمار می‪رود. در این تحقیق، روابط بین عملکرد ریشه، اجزای عملکرد و برخی از صفات مرفولوژیک در چغندرقند مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی، تعداد 20 توده اصلاحی در دو شرایط معمولی و تنش شوری در مزرعه و گلخانه مورد مطالعه قرار گرفتند. کشت در شرایط معمولی با استفاده از خاک مزرعه با هدایت الکتریکی 1/1 و اعمال تنش شوری با کاشت در زمین شور با هدایت الکتریکی حدود 12دسی‪زیمنس بر متر انجام شد. در گلخانه با افزودن نمک طعام، شرایط شوری مشابه فراهم شد. ابتدا همبستگی فنوتیپی بین صفات مطالعه شده با عملکرد ریشه محاسبه شد. سپس با استفاده از روش های رگرسیونی، مناسب‪ترین مدل برای عملکردریشه تهیه و در نهایت همبستگی عملکرد ریشه با صفات باقیمانده در مدل با استفاده از روش تجزیه علیت به اثرات مستقیم و غیرمستقیم تفکیک شد. نتایج نشان داد که در شرایط معمولی صفات درصد پوشش سبز و تراکم بوته حدود 56 درصد و در شرایط تنش شوری چهار متغیر سدیم، پتاسیم، درصد پوشش سبز و تراکم بوته 87 درصد ازتغییرات عملکردریشه را تبیین می کنند. تجزیه علیت برای صفت عملکردریشه به عنوان متغیر تابع در شرایط بدون‪تنش و تنش شوری نشان داد که در شرایط معمولی، درصد پوشش سبز دارای اثر مستقیم مثبت و قابل توجه (5534/0=P) و در شرایط تنش شوری پتاسیم (6591/0=P) و درصد پوشش سبز (5919/0=P) دارای اثرات مستقیم مثبت و قابل ملاحظه بود. لذا زمانی‪که به‪نژادگران تعداد زیادی لاین در اختیار داشته باشند، مقدار درصد پوشش سبز و پتاسیم محتوی ریشه راهنمای موثری در گزینش سریع، زودهنگام و موثر مواد ژنتیکی خواهد بود.