مطالعه کانی شناسی رس در خاک های واقع بر رسوبات کواترنری شمال شرق ارومیه

رس ها از فعال ترین اجزای خاک ها هستند. نوع و فراوانی کانی های رسی خصوصیات فیزیک وشیمیایی خاک را تحت تاثیر قرار داده، در تعیین نوع کاربری اراضی موثر می باشد و می توانند بعنوان شواهدی از تغییرات اقلیم مورد استفاده قرار گیرند. در تحقیق حاضر کانی شناسی رس خاک های متشکله در رسوبات کواترنر شمالشرق اورمیه بررسی شد. ایلایت، اسمکتایت، کایولینایت، کلرایت، ورمیکولایت و ورمیکولایت با هیدروکسی بین لایه ای HIV کانی های رسی خاک های این منطقه بودند. منشا ایلایت، کلرایت و کایولینایت به توارث از مواد مادری نسبت داده شد . با توجه به حضور اسمکتایت در مواد مادری خاک ها، بخشی از اسمکتایت های این خاک ها از مواد مادری به ارث رسیده اند. با وجود این گمان می رود قسمت اعظم اسمکتایت ها در این خاک ها منشا پدوژنیک داشته، از تغییر شکل ایلایت و همچنین نوتشکیلی از محلول خاک بوجود آمدهاند. ورمیکولایت ها نیز دارای منشا پدوژنیک بوده و در خلال تغییر شکل ایلایت به اسمکتایت تولید شده اند. کانی HIV به مقدار کم در افق های مدفون حضور داشت و با توجه به عدم حضور آن در مواد مادری، احتمالا در شرایط مرطوب تر گذشته بصورت پدوژنیک تشکیل شده است. تغییر شکل ایلایت به اسمکتایت در افق های زیرین نیازمند رطوبت بالایی است و با توجه به اقلیم نیمه خشک فعلی منطقه، رطوبت کافی جهت این فرآیند در اعماق زیاد خاکرخ ها و افق های مدفون مهیا نیست. لذا احتمالا تغییر شکل ایلایت به اسمکتایت در افق های مدفون و اعماق زیاد خاک ها در یک اقلیم مرطوبتر گذشته رخ داده است. لذا میتوان نتیجه گرفت که اسمکتایت ها و HIV در این خاک ها شواهدی مبنی بر حاکم بودن اقلیم های مرطوبتر گذشته در این منطقه می باشند.

کلیدواژه ها:

اسمکتایت ، افق مدفون ، تغییر اقلیم ، نوتشکیلی HIV ،