تاثیر فاضلاب بر انتقال فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی در ستون خاک با پوشش ریحان

سابقه و هدف: به کارگیری فاضلاب در بخش کشاورزی هر چند با مزایای زیادی توام است، اما به دلیل اینکه این گونه آب ها، حاوی میکروارگانیزم های بیماری زا و در برخی از شرایط فلزات سنگین و یا ترکیبات آلی و معدنی مضر دیگری می باشند، می-توانند اثرات زیست محیطی بسیار نامطلوبی مانند آلودگی منابع آب (به ویژه آب های زیرزمینی)، خاک و گیاه را به بار آورند لذا تلاش برای دستیابی به نحوه دفع مناسب فاضلاب در محیط زیست ضروری است. بنابراین هدف از این تحقیق، تاثیر نوع فاضلاب بر انتقال فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی در یک ستون خاک با پوشش گیاه ریحان می باشد. مواد و روش ها: تحقیق حاضر در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار آبیاری و سه تکرار در شرایط لایسیمتری انجام گرفت. تیمارهای بکار برده شده شامل فاضلاب خام (1W)، پساب تصفیه شده (2W) و ترکیب 50 درصد فاضلاب خام و آب معمولی (3W) بودند. برای اجرای طرح از نه عدد لایسیمتر حجمی (126 ×30 ×30 سانتیمتر) که دارای سه لایه خاک بودند، استفاده شد. تغییرات بافت خاک از قسمت فوقانی به سمت پایین به ترتیب رسی، لوم رسی و لوم رسی شنی بود. پس از طراحی و آماده سازی لایسیمترها، گیاه ریحان در آنها کشت و در پایان هر دوره آبیاری، میزان فلزات سرب، نیکل، مس، روی و همچنین میزان ترکیبات شیمیایی نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم در تیمارهای مختلف محاسبه شد. یافته ها: نتایج این تحقیق بیانگر آن است که ستون های خاک (تحت شرایط کشت گیاه ریحان) مورد استفاده توانایی خوبی در نگهداری نیکل، سرب، روی، مس، نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم موجود در فاضلاب را دارد. به طوری که میانگین مقدار تمام پارامترهای فوق همواره کمتر از میانگین مقدار آن ها در فاضلاب های ورودی به لایسیمتر است .اگر چه با استمرار کاربرد فاضلاب مقادیر نیکل، سرب، روی، مس، نیتروژن- نیتراتی، فسفر- فسفاتی و پتاسیم موجود در آب های مصرفی رو به فزونی نهاد اما میزان این پارامترها بسیار پایینتر از حدود مجاز ارائه شده می باشد. نتایج به دست آمده نشان داد که نوع آب آبیاری بر میزان تمام پارامترهای فوق (بجز نیکل و سرب) اثر معنی دار داشت. از لحاظ بزرگی و معنی داری، الگوی روی، پتاسیم، نیتروژن نیتراتی و فسفر- فسفاتی به صورت 3W =2W نتیجه گیری: با توجه به روند صعودی فلزات سنگین و همچنین نیترات موجود در زه آب، باید دقت ویژه ای در استفاده از فاضلاب به ویژه فاضلاب خام مبذول گردد، زیرا با گذشت زمان و تجزیه مواد آلی، این عناصر می توانند وارد آب های زیرزمینی شده و برای انسان و محیط زیست خطرآفرین باشند.

کلیدواژه ها:

فاضلاب خام ، پساب تصفیه شده ، لایسیمتر ، فلزات سنگین