تغییرات زمانی و مکانی الگوی اتصال ساختاری رسوب در حوزه ی آبخیز تهم چای زنجان

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 301

فایل این مقاله در 17 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JWSC-24-3_008

تاریخ نمایه سازی: 11 آبان 1398

چکیده مقاله:

سابقه و هدف: استفاده ی بی رویه از منابع طبیعی سبب تشدید هدر رفت خاک و تولید رسوب بیش از مقادیر مجاز شده است. افزایش رسوب تولیدی در حوزه های آبخیز سبب مشکلات درون و برون منطقه ای زیادی می شود. بنابراین آگاهی از پهنه های مهم و مستعد انتقال رسوبات از ملزومات طراحی راهبردهای موثر در مدیریت تولید و انتقال رسوب در حوزه های آبخیز است. یکی از مفاهیم مهم در این زمینه، بررسی اتصال ساختاری رسوب است که انتقال رسوب از یک بخش به بخشی دیگر و پتانسیل جابه جایی برای ذرات رسوب در سراسر سامانه ی آبخیز (درون دامنه ای، بین دامنه و آبراهه، درون آبراهه ای) را مورد بررسی قرار می دهد. ازاین رو، پژوهش حاضر به منظور بررسی پراکنش مکانی و تغییرات زمانی اتصال ساختاری رسوب در سه سال 1990، 2001 و 2014 در حوزه ی آبخیز تهم چای زنجان انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از نقشه ی مدل رقومی ارتفاعی منطقه با مقیاس 1:25000 و سلول های 100 مترمربعی لایه های شیب، جهت جریان، جریان تجمعی جریان تهیه شدند. لایه ی رقومی عامل پوشش گیاهی نیز با استفاده از تصاویر Landsat و با استفاده از شاخص NDVI به دست آمد. درنهایت با استفاده از لایه ی شبکه ی آبراهه ای، شاخص اتصال ساختاری رسوب با توجه به دو سناریوی اتصال رسوبی دامنه و خروجی آبخیز؛ و دامنه و شبکه ی آبراهه ای مورد محاسبه قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بر اساس سناریوی اول محدوده ی عددی 24/8- تا 06/8- و 02/1 تا 18/1 به ترتیب برای حداقل و حداکثر مقادیر شاخص اتصال برای سال های مورد بررسی به دست آمدند. شاخص اتصال ساختاری از سال 1990 تا سال 2014 از 5- به 7- کاهش یافته است. بر اساس نقشه های حاصل، مناطق غربی، جنوب غربی و شمال غربی، اتصال ساختاری بیش تری نسبت به بخش های دیگر حوزه ی آبخیز داشتند. از نظر مکانی نیز تفاوت خالص مقادیر شاخص اتصال رسوبی بین دو سال 2001 و 2014 با محدوده ی تغییرات 9/0 در عموم قسمت های حوزه ی آبخیز منجر به کاهش اتصال ساختاری رسوب از نظر مکانی شده است. طبق سناریوی دوم، بخش های شمالی و جنوب شرقی آبخیز به دلیل دوری از شبکه ی آبراهه ای و در مورد مناطق مرکزی در ترکیب با توپوگرافی ملایم، دارای اتصال رسوبی کم تری نسبت به بخش های دیگر آبخیز بوده که با نتایج تعیین اتصال ساختاری بر اساس خروجی آبخیز انطباق داشته است. هم چنین بخش های جنوبی، غربی و شمال غربی آبخیز، دامنه های یکپارچه ای از نظر مناطق مستعد انتقال رسوب به شبکه ی آبراهه ای را تشکیل دادند. نتیجه گیری: به طورکلی بر اساس نتایج پژوهش حاضر، امکان بررسی اتصال ساختاری و تغییرات زمانی و مکانی آن در گستره ی آبخیز وجود داشت و از طریق آن می توان به تشخیص مناطق همگن ازنظر میزان احتمال انتقال رسوب تولیدی دست یافت. این امر زمینه ساز اتخاذ تصمیمات و برنامه های اصلاحی و مدیریتی هدف مند در مورد تولید و انتقال رسوب با توجه به اولویت پهنه های مشخص شده و محدودیت های مالی و تجهیزاتی به ویژه در کشورهایی چون ایران می شود.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

سعید نجفی

دانشگاه تربیت مدرس

سیدحمیدرضا صادقی

دانشگاه تربیت مدرس

توبیاس هکمن

دانشگاه کاتولیک اینگلوشتات

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Borselli, L., Cassi, P., and Torri, D. 2008. Prolegomena to ...
  • the landscape: A GIS and field numerical assessment. Catena. 75: ...
  • Bracken, L.J., Turnbull, L., Wainwright, J., and Bogaart, P. 2015. ...
  • framework for understanding sediment transfer at multiple scales. Earth Surf. ...
  • Bracken, L.J., Wainwright, J., Ali, G.A., Tetzlaff, D., Smith, M.W., ...
  • A.G. 2013. Concepts of hydrological connectivity: Research approaches, pathways and ...
  • future agendas. Earth-Sci. Rev. 119: 17-34. ...
  • Broeckx, J., Vanmaercke, M., Balteanu, D., Chendes, V., Sima, M., ...
  • 6. Linking landslide susceptibility to sediment yield at regional scale: ...
  • Romania. Geomorphology. 268: 222-232. ...
  • Cavalli, M., Trevisani, S., Comiti, F., and Marchi, L. 2013. ...
  • spatial sediment connectivity in small Alpine catchments. Geomorphology. 188: 31-41. ...
  • Croke, J., Mockler, S., Fogarty, P., and Takken, I. 2005. ...
  • runoff pathways from a forest road network and the resultant ...
  • connectivity. Geomorphology. 68: 3-4. 257-268. ...
  • De Asis, A.M., and Omasa, K. 2007. Estimation of vegetation ...
  • erosion using linear Spectral Mixture Analysis of Landsat ETM data. ...
  • Foerster, S., Wilczok, C., Brosinsky, A., and Segl, K. 2014. ...
  • connectivity from vegetation cover and topography using remotely sensed data ...
  • catchment in the Spanish Pyrenees. J. Soil Sed. 14: 1982-2000. ...
  • Fryirs, K.A., Brierley, G.J., Preston, N.J., and Kasai, M. 2007. ...
  • The (dis)connectivity of catchment-scale sediment cascades. Catena. 70: 1. 49-67. ...
  • Gay, A., Cerdan, O., Mardhel, V., and Desmet, M. 2016. ...
  • sediment connectivity in a lowland area. J. Soil Sed. 16: ...
  • Heckmann, T., and Schwanghart, W. 2013. Geomorphic coupling and sediment ...
  • in an alpine catchment - Exploring sediment cascades using graph ...
  • Lesschen, J.P., Schoorl, J.M., and Cammeraat, L.H. 2009. Modelling runoff ...
  • semi-arid catchment using a multi-scale approach based on hydrological connectivity. ...
  • Geomorphology. 109: 3-4. 174-183. ...
  • Liu, Y., and Fu, B. 2016. Assessing sedimentological connectivity using ...
  • model in a hilly and gully watershed of the Loess ...
  • Messenzehl, K., Hoffmann, T., and Dikau, R. 2014. Sediment connectivity ...
  • valley of Val Müschauns, Swiss National Park-linking geomorphic field mapping ...
  • geomorphometric modelling. Geomorphology. 221: 215-229. ...
  • Najafi, S., and Sadeghi, S.H.R. 2013. Comparative study of applying ...
  • fingerprinting and field measurement techniques in estimation of sediment sources. ...
  • J. Water. Eng. Manage. 5: 3. 165-178. (In Persian) ...
  • Najafi, S., Sadeghi, S.H.R., and Heckmann, T. 2017. Analyzing structural ...
  • connectivity pattern in a watershed. J. Water. Eng. Manage. (In ...
  • Sadeghi, S.H.R., Najafi, S., Riyahi Bakhtiary, A., and Abdi, P. ...
  • types ascription for sediment yield using composite fingerprinting technique. Hydrol. ...
  • Wester, T., Wasklewicz, T., and Staley, D. 2014. Functional and ...
  • within a recently burned drainage basin. Geomorphology. 206: 362-373. ...
  • Vigiak, O., Borselli, L., Newham, L.T.H., McInnes, J., and Roberts, ...
  • of conceptual landscape metrics to define hillslope-scale sediment delivery ratio. ...
  • Geomorphology. 138: 1. 74-88. ...
  • نمایش کامل مراجع