داروها در آب: نگرانی زیست محیطی، واقعیت هشدار دهنده

مصرف رو به افزون داروها و پیامدهای ناشناخته و شناخته شده داروها در محیط، هم‎چون تغلیظ در زنجیره غذایی، اختلال در غدد درون ریز، مقاوت دارویی و اثرگذاری بر باروری حیوانات، نگرانی از راه‎یابی این ترکیبات پیچیده به منابع آب را قوت بخشیده است. 5 تا 90 درصد از داروهای مصرف شده، پس از زایل شدن سمیت آن ها در کبد، به‎صورت گلوکورونید، از طریق ادرار و مدفوع دفع می شوند. در مقیاس جهانی داروهای کنترل کننده کلسترول خون، داروهای قلب و عروق و داروهای ضد افسردگی، پرمصرف ترین داروها به‎شمار می روند که در منابع آب و حتی در آب آشامیدنی شناسایی شده اند. سازمان جهانی بهداشت حضور 15 تا 25 باقی مانده داروی پرمصرف را در آب آشامیدنی در مقادیر نانو و میکروگرم بر لیتر تایید کرده است. در ایران، قرص های استامینوفن کدیین، سرما خوردگی و آموکسی سیلین، مقام های اول تا سوم پرمصرف ترین داروها هستند و پس از آن ها، قرص دی فنوکسیلات و آمپول دگزامتازون، مشترکا در جایگاه چهارم قرار دارند. برای مقابله با پیامدهای ناخواسته و نگرانی های منبعث از حضور داروها در آب، اجرای برنامه های آموزشی با هدف کاهش مصرف و استفاده صحیح از داروها و مواد آرایشی و بهداشتی، تدوین مقررات و رویه های کاری برای دفع مناسب داروهای مصرف نشده و نیم‎مصرف شده، اعمال نظارت کافی و سیاست های تنبیهی و تشویقی، توصیه و بر آن تاکید شده است. بازطراحی صافی ها و استفاده از عامل های اکسیدان کلر و ازن، فرآیندهای غشایی نظیر اسمز معکوس، نانوفیلتراسیون، اولترافیلتراسیون و میکروفیلتراسیون همراه با تابش همزمان اشعه فرابنفش با حداقل دوز 400 میلی ژول بر سانتی مترمربع و تزریق حداقل 3 میلی گرم بر لیتر پراکسید هیدروژن برای زدایش باقی مانده هورمون ها، داروها، آنتی بیوتیک ها از آب تجربه شده است.

کلیدواژه ها:

آب ، دارو ، برآورد غلظت ، ارزیابی خطر ، روش های حذف