خطاب های قرآن در اندیشه ی اصولی امام خمینی (ره)

احکام تکلیفی قرآن کریم به صورت خطاب های کلی بیان شده است که معمولا با ادوات ندا همراه است. خطاب نیز به مخاطب حاضر نیاز دارد. از سوی دیگر، احکام اسلامی برای تمام مردم و در همه ی زمان ها وضع شده است. بر این اساس، این بحث بین علمای اصول مطرح شده که حکم این نداها چگونه متوجه غایبان نیز می شود- به خصوص در مواردی که شبهه ی اختصاص حکم به حاضران وجود دارد- بعضی علمای اصول از طریق قاعده ی اشتراک احکام به این شبهه پاسخ داده اند و اکثر علمای اصول نیز معتقدند که حکم این خطاب ها مانند قضایای حقیقیه، متوجه افراد موجود و افراد مفروض الوجود ا ست. امام خمینی (ره) ضمن رد نظریات مذکور، معتقد است که خطاب های قرآن از جنس قوانین عقلایی است که اساسا مخاطب آن افراد نیستند. بلکه کل جامعه با ع ناوینی مانند الناس مورد خطاب واقع شده اند. بنابراین، ویژگی های فردی مانند علم وقدرت، شرط جعل تکلیف نیست، بلکه شرط مرحله ی امتثال و تنجز تکلیف است. نتیجه این دیدگاه در بسیاری از مسایل اصولی ظاهر می شود. در باب علم اجمالی، تکلیف در هر حال در حق مکلف منجز است، حتی در موردی که یکی از اطراف علم اجمالی از محل ابتلا مکلف خارج است و از قدرت ارتکاب را ندارد، یا در مورد صحت عبادت مهمی که با وجود فعلیت عبادت اهم و ترک آن عبادت، انجام شده است.

کلیدواژه ها:

اصول فقه ، امام خمینی (ره) ، احکام ، خطاب های قرآنی ، خطاب قانونی