تحلیل الگوهای وابستگی و واژگان نمایانگر روابط کتابشناختی در خانواده های کتابشناختی بر پایه مدل مفهومی اف آر بی آر

هدف: خانواده ای کتابشناختی مجموعه آثاری هستند که در طول زمان و در ارتباط با یک اثر اصلی خلق می شوند. وابستگی ها انواع گوناگون در سلسله مراتب خانواده کتابشناختی دارند و واژگانی که نوع وابستگی را می نمایاند بسیار متنوع اند. این پژوهش با هدف تلحیل و شناسایی انواع وابستگی ها و نیز واژه های نمایانگر آنها در خانواده های کتابشناختی شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی،دیوان حافظ و گلستان سعدی به انجام رسیده است روش: پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا انجام شده است جامعه آماری این پژوهش را پیشینه های کتابشناختی خانواده های پرعضو حوزه ادبیات فارسی شاهنامه فردوسی و دیوان حافظ مثنوی معنوی و گلستان سعدی، تشکیل می دهد با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نظام مند برای خانواده شاهنامه فردوسی 351 دیوان حافظه 346 مثنوی معنوی 320 گلستان سعدی 305 نمونه انتخاب شد. یافته ها: در 63/41 درصد از پیشینه های مورد بررسی حداقل یکی وابستگی شناسایی شده که بیشترین آنها از نوع اشتقاقی بود وابستگی های همچون برگیزده با 19/9 بازنگری با 17/3 براساس نسخه خاص با 14/7 شرح با 11/6 و اقتباس با 9/1 درصد جزء فراوان ترین انواع وابستگی های حوزه ادبیات فارسی شناسایی شد همچنین ترتیب وابستگی ها در همه خانواده ها متفاوت بود اغلب وابستگی های سطح بیان با واژه های متفاوتی در پیشینه ها حضور داشتند. توجه به واژه های پربسامد شناسایی شده در این پژوهش به کار گیری فایل دسته بندی شده از واژگان نمایانگر انواع وابستگی ها می تواند گام موثری در زمینه دسته بندی و مدیریت خودکارآمد بخش بزرگی از پیشینه های هر خانواده کتابشناختی به حساب می آید و نیز سبب تقویت استاندارد توصیفی و دسترسی به منابع آر. دی. ا و ساختارمندی واژگانی در عنوان قراردادی گردد.

کلیدواژه ها:

روابط کتابشناختی ، مدل اف آربی آر ، آثار وابسته ، خانواده ای کتابشناختی ، وابستگی ها ، واژگان نمایانگر وابستگی