محمد غنیمی هلال و جایگاه او در ادبیات تطبیقی عربی

تألیف در زمینهٔ ادبیات تطبیقی عربی با عبدالرزاقی حمیه، ابراهیم سلامی و نجیب العقیقی آغاز شد. هر یک کتابهایی را با عنوان الادب الفقارنی برای تدریس در دانشگاه تألیف کردند. این کتابها بر خلاف عنوانشان «الادب المقارن» در محتوا ارتباطی به ادبیات تطبیقی نداشته و نتوانستند اصولی این علم را براساسی مکتب فرانسه - مکتب رایج عصر - تبیین نموده و تعریف روشنی برای آن ارائه نمایند تا بتوان براساس آن به بررسی نمونه های تطبیقی در این عرصه پرداخت؛ زیرا مؤلفان آنها متخصص این رشته نبودند. تأسیس اصول ادبیات تطبیقی در کشورهای عربی با محمد غنیمی ملال (۱۹۱۷-۱۹۹۷) آغاز شد. او با تألیف کتاب الادب الفقارن به تبیین قواعد نظری و عملی این رشته پرداخته، ادبیات تطبیقی را بررسی روابط ادبیات ملی در خارج از مرزهای زبان آن ملت و مطالعه ارتباط تاریخی میان آنها تعریف نموده و پژوهشهای تطبیقی خود را براساس این اصول بنیان نهاده است. هلال در تألیف این کتاب از استادان فرانسوی اش اثر پذیرفته است. هلال با تدریس ادبیات تطبیقی در دانشگاههای مصر به تبیین مفاهیم این علم پرداخت و از این رهگذر شاگردان بسیاری تربیت نمود که آثار ارزشمندی را در این زمینه تألیف کردند. با مقایسه آثار آنها با آثار هلال، شباهتهای زیادی میان مباحث کتابهایشان در دو حیطهٔ نظری و تطبیقی (عملی) مشاهده می شود که بیانگر تأثیر هلال بر پژوهشهای آنها است. هدف این مقاله، نشان دادن نقش هلال در تأسیس و تبیین مفاهیم نظری و عملی ادبیات تطبیقی عربی است که چگونه با وجود تلاش هایی که پیش از وی صورتگرفته، او بنیانگذار این علم گردیده و فعالیتهای پس از خود را در این زمینه سمت و سو داده است.

کلیدواژه ها:

غنیمی هلال ، الادب المقارن ، ادبیات عربی ، ادبیات تطبیقی ، مکتب فرانسه