بررسی تطبیقی شعر و اندیشه تی..اس. الیوت و احمد شاملو براساس مولفه های مدرنیته

ادبیات تطبیقی از مهمترین گونه های ادبی است که ما را در یافتن وجوه مشترک اندیشههای بزرگان جهان - که از نظر زمانی و مکانی از یکدیگر فاصله دارند- یاری می رساند و به نقاط وحدت اندیشهٔ بشری پی میبرد که چگونه اندیشه ای در نقطه ای از جهان توسط اندیشمندی، ادیبی و یا شاعری مطرح می شود و در نقطهٔ دیگر همان اندیشه به گونهای دیگر مجال بروز مییابد. مقالهٔ حاضر نگاهی است تطبیقی به شعر، اندیشه، زمینه و زمانهٔ دو شاعر بلندآوازه از دو فرهنگ و تمدن متفاوت: تی. اس. الیوت (۱۸۸۸-۱۹۶۵ م) انگلیسی و احمد شاملو (۱۳۰۵-۱۳۷۹ ش) ایرانی. زمانهٔ زندگی این دو شاعر از دیدگاه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همسانی هایی داشته که در نهایت، به تولید آثار و اندیشه های مشابهی منجر شده است. شاملو در ایران به عنوان شاعری اجتماعی شناخته شده که مانند الیوت در برههای حساس و پرآشوب زیسته است. الیوت تحت تأثیر جنگ جهانی و دوران مدرنیسم بوده و شاعر ایرانی هم کودتای ۲۸ مرداد و جنگ جهانی دوم و دوران گذار از جامعهٔ سنتی به مدرن را تجربه کرده است. در این مقاله، ابتدا مختصری دربارهٔ واژهٔ مدرن و مدرنیته در اروپا و ایران بحث می شود، سپس با بهرهگیری از شیوهٔ نقد تطبیقی و با تکیه بر مؤلفه های مدرنیته و مدرنیسم ادبی، بین مضامین مشترک در آثار الیوت و شاملو مقایسه ای صورت میگیرد. همانندیهای زیادی بین شاملو و الیوت برای مطالعهٔ تطبیقی میتوان یافت و با توجه به همسانی های فراوان ذهنی و زبانی بین دو شاعر و با عنایت به همانندیهای بسیار در تجربه های زیستهٔ مشترک بین ایشان، میتوان نتیجه گرفت شرایط زیستی مشابه همواره میتواند آثار ادبی همگونی پدید آورد.

کلیدواژه ها:

ادبیات تطبیقی ، شعر انگلیسی وفارسی در قرن بیستم میلادی ، مدرنیته ، الیوت ، شاملو