بررسی نظام واژه بستی ضمیری در تاریخ زبان فارسی و علل تحول آن

تحول نحوی روی نمی دهد: مگر اینکه علتی داشته باشد. تحول زبانی مرتبط با واژه بستهای ضمیری زبان فارسی که به لحاظ تاریخی در جایگاه دوم جمله ظاهر می شده اند، در سه حوزه رخ داده است؛ در نتیجه، این زبان به سه الگوی ساختاری-رده شناختی زیر دست یافته است: ۱. حرف اضافه + واژه بست در حالت متممی؛ ۲. اسمی + واژه بست در حالت اضافی و ۳. مجاورت فعلی متعدی فقط در حالت مفعول مستقیم. این بررسی در چارچوب باورهای مطرح در دستور زایشی چامسکی و با هدف کشفت علل تحول نظام واژه بستی ضمیری فارسی و درنهایت دستیابی این زبان به سه الگوی بالا صورت می گیرد. بررسی در زمانی نشان میدهد که عواملی به صورت متوالی (نه موازی)، در تحول این نظام دخالت داشتهاند: اول اینکه برخی از تحولات ساخت واژی تاریخی و تلاش گویشوران در جهت رفع ابهام ناشی از این تحولات، زمینه ساز اصلی تغییرات ساختاری دیگر شده است و دوم اینکه پس از زمینه سازیهای خاص ساخت واژی، الگوهای «الف» و «ب» به قیاس از الگوهای زبانی از پیش موجود و تعمیم آنها تثبیت شدهاند و الگوی «ج» در نتیجهٔ باز تحلیل مکرر جایگاه واژهبست در جمله پدید آمده است. این الگو می تواند گویای مقطعی از روند دستوری شدن این عناصر باشد که تحولات ساخت واژی و فرآیند باز تحلیل در برههای از تاریخ این زبان به آن سرعت بخشیده است. در پایان، تماس با زبان عربی نیز به عنوان عامل تسریع کنندهٔ کاربرد الگوهای سهگانهٔ بالا در زبان معیار شناخته شد..

کلیدواژه ها:

نظام واژه بستی ، علل تحول ، باز تحلیل ، باز گزینی پارامتر ، تماس زبانی