شرط مجاورت و مشخص بودگی در زبان فارسی: تعامل میان نحو و معنی شناسی

شرط مجاورت به عنوان یکی از محدودیتهای نحوی در اعطای حالت در برخی زبانها مانند انگلیسی، هلندی، ترکی و هندی به شمار می رود و تاکنون مطالعات بسیاری دربارهٔ وجود و عدم وجود شرط مجاورت در زبانهای گوناگون صورت گرفته است. پژوهشگرانی مانند چامسکی (1981) و استوول (1981) قائل به نقش شرط مجاورت در دستور زایشی بودهاند و برخی پژوهشگران مانند جانسون (1991) نقش مجاورت را در دستور زایشی رد کردهاند. مخالفان حضور شرط مجاورت در دستور زایشی معتقداند که دو اصل فرافکنی و شرط دوشاخه ای بودن باید جایگزین مجاورت شوند. در این پژوهش کوشش شده است تا کاربرد شرط مجاورت در زبان فارسی بررسی شود. تحلیل دادههای پژوهش نشان میدهد که حالت بخشی هستهٔ تصریف به فاعل و همچنین حالت بخشی فعل به مفعول مستقیم مشخص در زبان فارسی تابع محدودیتهای مجاورت نیستند. در حقیقت در زبان فارسی جایگاه مفعول مستقیم مشخص در مشخص کر گروه فعلی هستهای و هستهٔ تصریف در انتهای جمله قرار گرفته اند که امکان مجاورت میان هستهٔ تصریف و فاعل و همچنین مجاورت میان فعل و مفعول مستقیم مشخص در فارسی وجود ندارد؛ اما حالت بخشی حرف اضافه به گروه اسمی و فعل به مفعول مستقیم نامشخص تابع محدودیتهای مجاورت اند. بنابراین میان شرط مجاورت و مشخص بود گی رابطهای مستقیم وجود دارد.

کلیدواژه ها:

زبان فارسی ، شرط مجاورت ، مشخص بودگی ، حالت بخشی ، مفعول مستقیم مشخص ، مفعول مستقیم نامشخص