از جهان نگری تا کاربرد صنایع بدیعی در غزلیات چهار تن از شاعران مکتب تصوف

تفاوت در کاربرد صنایع بدیعی در دوره های مختلف شعر فارسی یکی از موضوعاتی است که کمتر بدان توجه گردیده است؛ بررسی سبک های شعر فارسی نشان می دهد که در برخی از این دوره ها بسامد و کاربرد برخی صنایع ادبی بیش از سایر صنایع بوده است به عنوان مثال در اشعار دوره خراسانی کمتر نمونه ای برای ایهام دیده می شود حال آنکه کاربرد این صنعت در سبک عراقی تبدیل به یکی از شاخصه های سبکی دوره مذکور گردیده است. برای یافتن پاسخ این مسئله باید از رویکردهای جامعه شناسانه یاری جست؛ در مقاله حاضر نویسندگان با استفاده از نظریه ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن، که می کوشد ارتباط میان ساختارهای ادبی و جهان نگری پدیدآورندگان آن را کشف نماید، کوشیده اند تا پاسخی برای مسئله مذکور ارائه دهند.بررسی جامعه شناسانه شعر چند تن از شاعران دوره عراقی چون مولوی، عطار، عراقی و... که می توان آنها را اصلی ترین شاعران سبک عراقی دانست، گویای آن است که الف: جهان بینی متاثر از افکار درون گرایانه در این دوره، که به اقتضای فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه بوده است، اصلی ترین دلیل برتری کمی کاربرد صنایع معنوی نسبت به صنایع لفظی بوده است ب: جهان بینی صوفیانه و مفهوم گرایانه ی این شاعران سبب بی توجهی هر چه بیشتر این شاعران به صنایع بدیعی (حتی در مقایسه با شاعران دوره خراسانی چون عنصری و فرخی) گردیده است.

کلیدواژه ها:

صنایع بدیعی ، جهان نگری ، ساختارگرایی تکوینی ، دوره عراقی