هیدروژئوشیمی، منشاء و روند تغییرات ترکیب آب چاه های گازدار منطقه همه کسی (همدان)

آب تعدادی از چاه­های­ کشاورزی استان همدان (از جمله در پیرامون روستای همه­کسی)، دارای جوششی از گاز بوده و مزه ترش، گس و سوزنده دارد. شناسایی منشاء و روند تغییر ترکیب آن، برای برنامه­ریزی و ادامه­ی استفاده از آن مهم می باشد. لذا در این پژوهش، منشاء ناهنجاری و روند تغییر ترکیب آن مورد ارزیابی قرار گرفته است. به همین منظور، تعداد شش حلقه چاه آب­گازدار شناسایی و هدایت الکتریکی آب آن­ها، 15 مرتبه در طی سه سال (هر سال پنج بار) اندازه­گیری گردید و روند تغییرات آن­ توسط نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، از هر چاه­ یک نمونه آب برداشت و برای تعیین مقادیر قلیائیت­کل، هدایت الکتریکی، کاتیون­ها و آنیون­ها مورد تجزیه قرار گرفت. سپس شاخص­های شیمیایی آن محاسبه و به کمک دیاگرام های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که آب تمامی چاه­ها، جزو آب­های تازه، کم عمق و از تیپ Ca-Mg-HCO3 می­باشد. در این آب ها، غلظت دی­اکسیدکربن محلول به بیش از 1000 میلی­گرم بر لیتر می­رسد. بنابراین، نا­هنجاری شیمیایی آب چاه­ها، ناشی از واکنش بین آب و سنگ مخزن و دخالت سیالات گرمابی گازدار است. بخشی از سنگ مخزن از آهک و بخش دیگر آن از رسوبات مارنی و تبخیری (مربوط به محیط­های کولابی) تشکیل شده است. بررسی آماری روند تغیبرات ترکیب آب چاه­ها، نشان می­دهد که مقدار هدایت­الکتریکی آن­ها بطور معنی­داری با گذشت زمان کاهش می­یابد که اولا مهر تائیدی بر دخالت سیالات گرمابی در واکنش آب-سنگ است و ثانیا امیدی برای بهتر شدن کیفیت آب چاه­های کشاورزی در آتی می­باشد.

کلیدواژه ها:

آب نامتعارف ، سیالات گرمابی ، واکنش سنگ- آب ، همه کسی ، همدان