بررسی هویت شناختی و مصداق شناختی ذاتیات دین

با توجه به پیش فرض خاتمیت و کمال دین اسلام، سوالی پدید می آید که دین خاتم، با تغییرات جاری در زندگی بشر تا پایان تاریخ، چه رفتاری دارد آیا تمام گزاره های دین (کتاب و سنت)، فرازمانی و فرامکانی (و به عبارت دیگر، جهان شمول) هستند و در هر موقعیت و شرایطی، جاری و حاکم هستند یا این که برخی از این گزاره ها ثبات و استقرار دایمی نداشته و به حسب شرایط، فعال یا غیرفعال یا جایگزین یا تبدیل می شوند پایخ کلی و اولیه سه سوال این است که آنچه ذاتی و گوهر دین خاتم است، ثابت، جهان شمول و مستقل از شرایط است و آنچه عرضی و صدف یا ظرف دین است، قابلیت تغییر و تبعیت از شرایط را دارد. سوال اصلی که پاسخ اصلی را نیز طلب می کند اینجاست که چه چیز ذاتی دین و چه چیز عرضی آن است و ملاک تشخیص ذاتی و عرضی دین چیست آنچه یک تفکر یا مجموعه گزاره ها را به دین تبدیل می کند، توصیف و تعیین چگونگی ارتباط برقرار کردن با معبود و چگونه حرکت کردن به سوی او در بستر زندگی دنیایی است، لذا این توصیف و تعیین، اصلی ترین ذاتی دین است. و از آنجایی که با توجه به اهداف دین و هدف اصلی و نهایی آن می توان گفت گوهر دین داری، لمس و احساس قلبی خداوند و مشاهده جمال و جلال اوست واز آنجایی که پیدایش، استقرار و استمرار این تجربه درونی، به دلیل تاثیرپذیری تجربیات روحی از دیدگاه های فکری و موقعیت های احساسی و جسمی، بدون تعریف معادلات لازم برای ابعاد و ارتباطات انسان، میسر نمی شود، این معادلات هستند که گوهر و ذات دین را تشکیل می دهند، مانند معادلات هستی شناسانه، حقوقی و فرهنگی، معادلات مثبت (زمینه سازها، سیردهنده ها، شتاب دهنده ها) و معادلات منفی (هشدارها، بحران ها، بازدارنده ها). در این مقاله، مصادیق این موارد به تفصیل ارایه شده است.

کلیدواژه ها:

فلسفه دین ، ذاتیات دین ، گوهر دین ، شبکه هستی ، معادلات حرکت ، شهود خداوند ، نظام های سه گانه معرفتی حقوقی فرهنگی