نقد خرد در شاهنامه

این مقاله می خواهد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی نشان دهد که تعلق فردوسی به عصر طلایی تمدن ایرانی که خردگرایی ویژگی ممتاز آن به شمار می آید. درخشش خرد در فرهنگ باستانی ایران که وی میراث دار آن است و جایگاه خرد در مذهب تشیع که مذهب مختار اوست. هیچ یک خاطر فرزانه طوس را که خود نیز بنابر استعداد شخصی حکیمی خردباور و خردپذیر است، از توجه به وجوه منفی و ناپسندیده خرد منصرف نساخته است. از این رو به رغم باور غالب، شاهنامه تنها عرصه ستایش خرد نیست، بلکه از خرد ناستوده و آسیب های آن نیز سخن ها دارد. یافته های مقاله حاضر، همچنین ابهام موجود در خوانش و مفهوم بیتی از مقدمه شاهنامه را که عبارتست از: ازوشادمانی و زویت غمیست وزویت فزونی و هم زو کمیستمرتفع می سازد و نظر مخاطبان را به آسیب شناسی خرد از منظر فردوسی جلب کند. نگارنده با وجود جست و جو در حاصل تتبعات شاهنامه پژوهانف قرائت و معنی پیشنهادی مقاله حاضر برای بیت یاد شده و نیز بحث «نقد خرد در شاهنامه» را فاقد پیشینه یافته است.

کلیدواژه ها:

فردوسی ، شاهنامه ، نقد خرد ، خرد مطلق ، خرد مقید ، دس (دژ) خردی