تحول فرهنگ گفتاری به نوشتاری زنان (از عصر ناصری تا مشروطه)

در تاریخ ادبی ایران، نمونه های شعری با قی مانده از زنان بسیار بیشتر از نوشته های منثور آنان است. تا پیش از دوره ی ناصری، معدود نوشته های نثر زناندر رسالات فقهی و ادعیه و اوراد خلاصه می شود . از دوره ی ناصرالدین شاه ، تعدادی نامه از زنان درباری، دو سفرنامه و یک رساله ی انتقادی – اجتماعی بهجا مانده است. شیوه ی نگارش این متون بیانگر این واقعیت است که زنان آن دوره با قالب رسمی نگارش مکتوب فاصله ی زیادی داشته اند . این نوشته ها درحوزه ای زنانه و خصوصی به تحریر درآمده است و زبان آن، زبانی گفتاری است. در دوره ی مشروطه، به موازات حضور زنان در اجتماع، شاهد حضور جدی تر آناندر عرصه ی نثر هستیم. درج نامه های زنان در روزنامه های این دوره و انتشار نشریات ویژه ی زنان، جایی در فضای نوشتاری برای آنان گشود و زبان زنان واردحوزه ی عمومی شد و پالایش یافت. بی پروایی و صراحتی که تحت تأثیر فضا و محیط مانوس زنانه و ادبیات گفتاری در میان آنان وجود داشت، جای خود را بهعفت کلام و پاکسازی زبان از لغاتی داد که در فضای عمومی جایگاه مطلوبی نداشت.به این ترتیب کلامی پیراسته، پرده پوشیده و تربیت یافته شکل گرفت که از فرهنگ حاکم و رایج پیروی می کرد و نگاشته های زنان از حوزه ی خصوصی زنانهبه حوزه ی عمومی اجتماع راه یافت. لذا می توان گفت حضور زن در اجتماع با گذار از ادبیات گفتاری به ادبیات نوشتاری و حضور در فرهنگ مکتوب مصادف گشت.

کلیدواژه ها:

نثر زنان ، دوره ی ناصری ، دور ه ی مشروطه ، فرهنگ گفتاری ، فرهنگ مکتوب