نسبت سنجی عقلانیت در سیره سیاسی-اجتماعی پیامبر(ص) با عقلانیت ابزاری

هفت قمری رسیدن انسان به سعادت و رستگاری پیامبران را نازل کرد. پیامبران هم مامور اداره مردم و جامعه بودند و از طریق وحی دستورات را اجرا می کردند. بسیاری از این قوانین جنبه وحیانی دارد اما دستوراتی هم است که مستقیما از طریق وحی به پیامبران نازل نشد بلکه که به عقل و موازین عقل هفت به اجرا به عدم اجرای آن می شود. عقل برای رسیدن به کمال نهایی انسان مکمل وحی است. خداوند در بسیاری از آیات قرآن به لزوم تفکر، تعقل در زندگی من نقش مهم عقل در تصمیم گیری ها تاکید فراوانی کرده است. همواره با بیان داستان های پیامبران تفکر در آن ها به پند گرفتن از وقایع را برای خردمندان توصیه کرده، انسان را در پذیرفتن عملی بدون دلیل عقلی سرزنش می کند. حضرت خاتم و انبیا صلی الله آخرین پیامبر بود در همین راستا مبعوث شد. البته پذیرش این دعوت باید از طریق عقل باشد. هرگز پیامبر صلی الله برای دعوت به اسلام از همیشه خشونت و درگیری استفاده نکرد و همان گونه که دستور داشت با آوردن دلیل و برهان مردم را به سوی خدا فرا می خواند. با تشکیل امت اسلامی، قانون اساسی و پیمان با قبایل یهود به شهر مدینه نظم و امنیت بخشی. ایشان در جنگ ها هرگز آغاز کننده جنگی نبود. هوا از اسلام و مسلمانان در برابر کفار قریش که برای نابودی اسلام می جنگیدند، دفاع کرد. زمانی که در مکه و مدینه آرامش برقرار شده همسایگان شبه جزیره نمایندگانی ارسال کرد تا پادشاهان همسایه را به اسلام دعوت کند. در این دوران هیچ اجباری برای پذیرش اسلام نبود جز این که به آنان عذاب الهی را هشدار می داد. این پژوهش در دو نکته تاکید دارد: 1) همراهی عقل و وحی در اندیشه سیاسی اسلام. 2)ضرورت به کارگیری عقل در اسلام در تصمیم گیری حکومت اسلامی.

کلیدواژه ها:

عقل ، سیره نبوی ، عقل و وحی