پراکندگی اجزای رسوبی و بررسی کانی شناختی در بخش شمالی خلیج فارس (پهنه دریایی و رودخانه های ورودی)

در این پژوهش، اجزای رسوبی و کانی­ها در بخش شمالی خلیج­فارس و رودخانه­های ورودی به آن بررسی شده است. این مطالعه بر اساس ویژگی­های رسوب­شناختی (اندازه ذرات، نوع رسوب و اجزای تشکیل­دهنده) و کانی­شناختی با استفاده از داده­های بدست آمده در این پژوهش صورت گرفته است. 200 نمونه­ی رسوب سطحی از ژرفای آب بین 10 تا 100 متر از مناطق ساحلی تا بخش­های ژرف ایرانی بستر خلیج­فارس و رودخانه­های ورودی به آن (ژرفای آب بین 1 تا 4 متر) با نمونه­گیر فکی برداشت ­شده و از نظر اندازه ذرات، محتوای زیستی و آواری و کانی­شناسی (آنالیز پراش اشعه­ایکس) تحت آنالیز قرار گرفتند. رسوبات بستر از ذرات آواری به نسبت کم­تر (نظیر کوارتز، فلدسپار، میکا و خرده­سنگ) و آلی- زیستی به نسبت بیش­تر (نظیر گاستروپودا، استراکودا، اکینودرم، بریوزوا و فرامینیفر­های پلانکتونیک و کف­زی) تشکیل شده­اند. بیش از 50 درصد از اجزای بستر از ذرات در اندازه سیلت و رس (گل) تشکیل شده است. 4 نوع رسوب عمده (گل با کمی گراول، گل­ماسه­ای، گل­گراولی و گل­ماسه­ای با کمی گراول) بیش از 75 درصد از رسوبات بستر را تشکیل می­دهند. اجزای آواری حوضه پیش­بوم خلیج­فارس تقریبا از فرسایش کمربند کوهستانی آناتولی- زاگرس نشات می­گیرند. مشابهت رسوبات رودخانه­ای و دریایی کم­ژرفا و ژرف (به استثنای  قطعات پوسته در رسوبات دریایی) نشان­دهنده منشا یکسان آن­ها است. علاوه بر آن، تاثیر مکانیسم­های گوناگون انتقال رسوبات نظیر جریان­های تحت تاثیر امواج، رودخانه­ای و جزر و مدی در پراکندگی رسوبات در مناطق کم­ژرفا در این پژوهش دوباره به اثبات رسیده است. رودخانه­های ورودی به خلیج­فارس از عوامل مهم در تامین و انتقال اجزای آواری (ذرات دراندازه گراول – رس) به بخش شمالی آن هستند. اجزای آواری و آلی- زیستی توسط جریان­های دریایی و جزر و مدی در تمام خلیج­فارس پراکنده می­شوند. اغلب کانی­های رسی (کائولینیت، ایلیت، اسمکتیت، کلریت) به استثنای پالی­گورسکیت (منشا اتوژنیک) در بخش شمالی خلیج­فارس از نوع آواری هستند.

کلیدواژه ها:

اجزای رسوبی ، خلیج فارس ، کانی شناسی ، ذرات آواری ، کانی رسی