بازیابی مفهوم و قلمرو نسخ در تفاسیر تبیان و مفاتیح الغیب

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 476

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PTT-3-5_002

تاریخ نمایه سازی: 12 خرداد 1398

چکیده مقاله:

موافقان وقوع نسخ در قرآن، ناسخ و منسوخ را جزو دستورات الهی می دانند که پروردگار با علمی که بر مصلحت بندگانش دارد، آن را جاری ساخته و در مقابل، مخالفان نسخ معتقدند، کتاب خدا قانون فراگیر و همیشگی داشته و از اختلاف و باطل به دور است. در حقیقت نسخ در دیدگاه منکران، نوعی قصور در علم خداوند یا نقص تلقی می شود. فخر رازی و شیخ طوسی گرچه به لحاظ کلامی دارای دو خاستگاه فکری اند اما با توجه به رویکرد عقل گرایانه خود در تفسیر، در قلمرو نسخ دارای دیدگاه های خاصی اند. مواجهه با نسخ از سوی این دو مفسر به ویژه با مد نظر قراردادن انگاره فردی مانند ابومسلم اصفهانی _ به مثابه بارزترین عالم مسلمان منکر نسخ_در مباحث تفسیری از جمله نسخ، قابل مطالعه است. شیخ طوسی در مقدمه تفسیر تبیان ضمن تشریح نسخ و اقسام آن هر سه قسم نسخ را صحیح می شمرد، اما فخر رازی همراه با ذکر اقوال درباره نسخ برخی آیات، اهتمام ویژه ای به ذکر آرای ابومسلم اصفهانی داشته و در اغلب موارد آنها را صحیح دانسته است که با توجه به اشعری بودن فخر غیر قابل انتظار می نماید. فخر در موضوع نسخ به آرای وی تمایل دارد. شیخ طوسی نیز در پاره ای موارد، در حوزه نسخ دارای دیدگاهی است که با نظریات دیگر عالمان شیعه متفاوت است.

کلیدواژه ها:

نسخ ، بررسی تطبیقی ، التبیان فی التفسیر القران ، مفاتیح الغیب

نویسندگان

محسن قاسم پور

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان

محمد علی مهدوی راد

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث / پردیس فارابی دانشگاه تهران

فاطمه حاجی اکبری

دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث دانشگاه کاشان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم. ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1422ق)، لسان المیزان، تحقیق: ...
  • ابن حزم اندلسی، عبدالله محمد بن احمد (1406ق)، الناسخ و ...
  • ابن خلکان (1397ق)، وفیات الاعیان و ابناء الزمان، محقق: احسان ...
  • ابن فارس، ابوالحسن بن احمد (1419ق)، مقاییس اللغه، بیروت، دارالکتب ...
  • ابوزهره، محمد(بی تا)، الشافعی، حیاته و عصره و آراء فقهیه، ...
  • بحرانی، شهاب الدین احمد، معروف به ابن المتوج(1344ق)، شرح کتاب ...
  • بصری، ابوالحسین(بی تا)، المعتمد فی اصول الفقه، تحقیق خلیل المیسی، ...
  • جوهری، ابی نصر اسماعیل بن حماد (1419ق)، الصحاح، بیروت، دارلاحیاء ...
  • حافظیان بابلی، ابوالفضل(1382ق)، رسائل فی درایه الحدیث، چاپ اول، قم، ...
  • خرمشاهی، بهاء الدین(1365ش)، تفسیر کبیر یا مفاتیح الغیب، معارف، شماره ...
  • خوانساری، محمد باقر(بی تا)، روضات الجنات فی احوال العلماء و ...
  • رازی، احمد بن علی(1412ق)، اصول الفقه المسمی بالفصول فی الاصول، ...
  • رازی، فخرالدین(1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت، دارالحیاء التراث العربی. ...
  • رازی، فخرالدین، المحصول(1412ق)، تحقیق طه جابر فیاض العلوانی، بیروت، چاپ ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، دمشق دار ...
  • زبیدی، محب الدین(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر. ...
  • زرقانی، محمد عبدالعظیم(1427ق)، مناهل العرفان، مصر، دارالسلام، دوم. ...
  • زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله(1427ق)، البرهان فی علوم القرآن، چاپ ...
  • زیدی، بی تاکاصد یاسر(1425ق)، منهج الشیخ ابی جعفر ابی جعفر ...
  • سبکی، تاج الدین ابی نصر عبد الوهاب بن علی بن ...
  • سیوطی، جلال الدین (بی تا)، طبقات المفسرین، بیروت، دارالکتب العلمیه. ...
  • شاطبی، ابراهیم بن موسی (1415ق)، الموافقات فی اصول الشریعه، چاپ ...
  • صبحی صالح (1990م)، مباحث فی علوم القران، بیروت، دارالعلم للملایین، ...
  • طوسی، محمدبن حسن (1417ق)، عده الاصول، تحقیق محمدرضا الانصاری القمی، ...
  • طوسی، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی التفسیر القرآن، ...
  • عتر، نورالدین (1414ق)، علوم القرآن الکریم، دمشق، الصباح. ...
  • عسگری، سید مرتضی (1416ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، تهران، ...
  • فخاری، سعید (1389ش)، محکم و متشابه و نسخ و قرائات ...
  • فراهیدی، الخلیل بن احمد(1408ق)، العین، بیروت، اعلمی. ...
  • مصطفوی، حسن (1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران ، ...
  • مصطفى زید(1408ق)، النسخ القرآن الکریم، چاپ دوم، دار الوفاء. ...
  • معرفت، محمد هادی(1387ش)، التفسیر الاثری الجامع، قم، موسسه التمهید. ...
  • معرفت، محمدهادی (1411ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم، موسسه التمهید. ...
  • مولایى نیا همدانى، عزت الله (1378ش)، نسخ در قرآن ، ...
  • مهدوی راد، محمد علی (1386ش)، جایگاه علوم قرآنی در میراث ...
  • مهدوی راد، محمدعلی (1388ش)، کرسی نظریه پردازی، نگاهی نو به ...
  • نجاشی، احمد بن علی بن احمد(1418ق)، رجال نجاشی، قم، جامعه ...
  • نحاس، ابوجعفر(بی تا)، الناسخ و المنسوخ فی القرآن الکریم و ...
  • نمایش کامل مراجع