تاثیر عقیده مذکر انگاری قرآن بر قرایات هفت گانه

ابن مسعود، قرآن را مذکر خوانده و از قاریان دعوت کرده است که متناسب با یک امر مذکر با آن برخورد کنند. او از آنها می خواهد در هنگام تردید بین تاء و یاء، اصل را بر یاء قرار دهند. تلاش برای فهم معنای این سخن، به انگاره عرب در مذکر شمردن آنچه در نظر او گران مایه است، رهنمون می شود. با همین دیدگاه، عالمان حدیث و ادب نیز خود را ذکور و علمشان را مذکر خوانده اند. گذشته از چنین دیدگاهی، با توجه به جایگاه تاثیرگذار ابن مسعود در قرایات قاریان صدر اسلام، و نیز صورت خبر او که به یک اصل قرایی شبیه است، بررسی تاثیرپذیری یا عدم تاثیرپذیری قاریان از سخن او، مساله این پژوهش را تشکیل داده است. این مقاله به منظور بررسی نقش این اصل قرایی بر قرایات هفت گانه، به تحلیل متنی و سندی این اخبار پرداخته و از این رهگذر به زمان تقریبی و مکان رواج آنها دست یافته است. از سوی دیگر، قرایاتی که بین تذکیر و تانیث افعال با فاعل مونث مردد هستند، گردآوری و میزان تذکیر در هریک را استخراج کرده و دریافته است که قرایت حمزه، کسایی و عاصم، به ترتیب از بیشترین میزان تذکیر برخوردار هستند. این مساله، مویدی بر تاثیر زیاد ابن مسعود بر قرایات کوفی است؛ چنانکه بیشتر این اخبار نیز در کوفه رواج داشته اند.

کلیدواژه ها:

قرایات هفت گانه ، ابن مسعود ، حمزه ، کسایی ، کوفه ، مذکر و مونث ، تذکیر قرآن