ارزیابی و نقد پنداره وجود آیات مخالف علم و مطابق با باورداشت مخاطبان عصر نزول

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 582

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QHS-13-2_001

تاریخ نمایه سازی: 9 اردیبهشت 1399

چکیده مقاله:

یکی از مباحث مرتبط با موضوع قرآن و فرهنگ زمانه، پنداره ی وجود آیاتی مطابق با باورداشت مخاطبان عصر نزول اما مخالف با علم، در قرآن کریم است. پذیرش این پنداره بر صلاحیت و مرجعیت علمی قرآن بر دیگر حوزه های دانش بشری، از جمله علوم تجربی و علوم انسانی تاثیر مستقیمی دارد. برخی قرآن پژوهان بر این اندیشه اند که استفاده از باورهای مخاطبان عصر نزول(هرچند بر خلاف علم باشند) بدون تایید یا تکذیب آن باورها یک روش عقلائی و یک انتخاب آگاهانه برای هدایت است و نقصی بر قرآن محسوب نمی شود. از نظر آنان قرآن به قصد تربیت و هدایت عرب جاهلی و با توجه به قدرت درک و فهم آنان، با آگاهی و به عمد آموزه هایی را که منطبق با فهم عرب حجاز از جهان و طبیعیات بوده انعکاس داده است. از این رو نمی توان از قرآن انتظار داشت به عنوان منبعی برای معرفت درباره چگونگی کیهان و انسان سخن بگوید و گزاره های آن واقع نما باشد. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی انتقادی به بررسی این پنداره پرداخته و در نهایت به این نتیجه رسیده است که قرآن کریم با سه رویکرد نکوهشی، پیرایشی و پذیرشی با باورهای عصری برخورد کرده است و التفات قرآن به هدایت و ارشاد مخاطب خود به گونه ای نبوده که مضامین باطل و باورهای خرافی برخاسته از جهل در درون مایه وحیانی آن راه یابد. همچنین آیاتی که به عنوان شاهدی بر تعارض قرآن و علم مطرح شده است، چیزی جز تفسیر قرآن بدون توجه به معیارهای صحیح تفسیر و تحمیل فرضیات علمی غیر قطعی بر آیات قرآن نیست. استشهاد به تفاسیر مطابق با باورهای عصری برای دفاع از این نظریه نیز ناشی از مغالطه قرآن و کلام مفسران است. همچنین این نظریه با جاودانگی و قداست قرآن منافات دارد و موجب بی اعتباری مضامین قرآن و بی اعتمادی مخاطبین قرآن می شود.

نویسندگان

محمد رضا خانی

قرآن پژوه مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن حوزه علمیه قم، ایران.

سید حمید جزائری

دانشیار جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

رحمان عشریه

استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، قم، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم. ...
  • نهج البلاغه. ...
  • آلوسى، محمود بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن ...
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: ...
  • ابوحجر، احمد عمر (2000م)، التفسیر العلمی للقرآن فی المیزان، بیروت: ...
  • ابوزید، نصر حامد (1380ش)، معنای متن، ترجمه مرتضی کریمی نیا، ...
  • ابوزید، نصر حامد (1994م)، مفهوم النص، بیروت: المرکز الثقافی العربی، ...
  • ابوزید، نصر حامد (1992م)، نقد الخطاب الدینی، قاهره: سینا للنشر. ...
  • اسدی نسب، محمد علی (1387ش)، مبانی برخورد قرآن با فرهنگ ...
  • اشرفی، امیر رضا (1385ش)، پیراستگى قرآن از اندیشه ها و ... [مقاله ژورنالی]
  • امین، نصرت بیگم (بی تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم ...
  • ایازی، سید محمد علی (1378ش)، قرآن و تفسیر عصری، قم: ...
  • ایازی، سید محمد علی (1393ش)، قرآن و فرهنگ زمانه، رشت: ...
  • ایازی، سید محمد علی (1376ش)، نقد وبررسی نظریه بازتاب فرهنگ ...
  • باربور، ایان (1374ش)، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، ...
  • بدوی، عبدالرحمن (1383ش)، دفاع از قرآن در برابر آرای خاورشناسان، ...
  • بررسی انواع تعامل قرآن و فرهنگ زمانه و آثار و پیامدهای آن بر علوم انسانی [مقاله ژورنالی]
  • بیضاوى، عبدالله بن عمر(1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: ...
  • پترسون، مایکل و دیگران (1376ش)، عقل و اعتقات دینی درآمدی ...
  • جلیلی، هدایت الله (1373ش)، وحی در هم زبانی با بشر ...
  • جوادی آملی، عبدالله (1389ش)، تفسیر تسنیم، قم: موسسه اسراء، چاپ ...
  • جوادی آملی، عبدالله (1378ش)، تفسیر موضوعی قرآن کریم(قرآن در قرآن)، ...
  • حجازى، محمد محمود (1413ق)، التفسیر الواضح، بیروت: دارالجیل، چاپ دهم. ...
  • حداد، یوسف دره (1982م)، القرآن و الکتاب اطوار الدعوه القرآنه، ...
  • حسن زاده، حسن (1371ش)، دروس هیئت، قم: دفتر تبلیغات. ...
  • حسینی طباطبایی، سید مصطفی (1374ش)، زبان قوم نه فرهنگ ایشان ...
  • خرمشاهی، بهاء الدین (1374ش)، قرآن و بازتاب فرهنگ زمانه ، ...
  • خلف الله، محمد احمد (1972م)، الفن القصصی فی القرآن الکریم، ...
  • دروزه، محمد عزت (1400ق)، القرآن و الملحدون، دمشق: دارقتیبه، چاپ ...
  • ذهبی، محمد حسین (بی تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار ...
  • رجبی، محمود (1393ش)، روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و ...
  • رستمی، حیدرعلی (1392ش)، پژوهشی در نسبت میان قرآن و فرهنگ ...
  • رستمی، حیدرعلی (1389ش)، قرآن و فرهنگ زمانه ، فصلنامه مطالعات ...
  • رضایی اصفهانی، محمد علی (1380ش)، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ...
  • رضایی اصفهانی، محمد علی (1377ش)، قرآن و فرهنگ زمانه ، ... [مقاله ژورنالی]
  • رضایی اصفهانی، محمد علی (1395ش)، نقد دیدگاه وجود خرافات ضد ...
  • رضایی اصفهانی، محمد علی (1392ش)، منطق تفسیر قرآن، قم: نشر ...
  • رضایی، حسن رضا (1383ش)، بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، ...
  • زمانی، محمد حسن (1385ش)، قرآن و مستشرقان، قم: بوستان کتاب. ...
  • زمخشرى، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ...
  • سروش، عبدالکریم (1385ش)، بسط تجربه نبوی، تهران: موسسه فرهنگی صراط. ...
  • سروش، عبدالکریم (1387ش)، طوطی و زنبور، پاسخ دوم به آیت ...
  • سعیدی روشن، محمد باقر (1391ش)، زبان قرآن و مسائل آن، ...
  • شهرستانی، سیدهبه الدین (1387ش)، اسلام و هیئت، ترجمه سید هادی ...
  • صفار، ابتسام مرهون (1387ق)، التعابیر القرآنیه و البیئه العربیه فی ...
  • صفوی، کورش (1383ش)، درآمدی بر معنا شناسی، تهران: سوره مهر. ...
  • طالب تاش، عبدالمجید (1387ش)، قرآن و فرهنگ عصر نزول ، ...
  • طالقانى، محمود (1362ش)، پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار، ...
  • طباطبایى، محمدحسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ...
  • طنطاوى، محمد سید (1997ق)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: نهضه ...
  • طوسى، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، ...
  • طیب، عبدالحسین (1369ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام، ...
  • غازی، عنایه (1996م)، شبهات حول القرآن وتفنیدها، بیروت: دار مکتبه ...
  • فتاحی زاده، فتحیه؛ افشاری، نجمه (1388ش)، تشبیهات و تمثیلات قرآن ...
  • فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار ...
  • فراست خواه، مقصود (1376ش)، قرآن، آرا و انتظارات گوناگون ، ...
  • فقیه، حسین (1391ش)، قرآن و فرهنگ عصر نزول، قم: موسسه ...
  • کاشانى، فتح الله (بی تا)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ...
  • کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ...
  • گلدزیهر، ایگناس (1357ش)،درس هایی درباره اسلام، ترجمه (العقیده و الشریعه ...
  • مجتهد شبستری، محمد (1369ش)، مبانی زبانشناختی تفسیر عقلانی وحی از ... [مقاله ژورنالی]
  • مسعودی، سعید (1391ش)، قرآن و فرهنگ زمانه، قم: بوستان کتاب. ...
  • مصباح یزدی، محمد تقی (1393ش)، معارف قرآن، قم: موسسه امام ...
  • مصطفوى، حسن (1430ق)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب ...
  • مطهری، مرتضی (1373ش)، مجموعه آثار، تهران: صدرا، چاپ هفتم. ...
  • مطهری، مرتضی (1380ش)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: صدرا، چاپ ...
  • معرفت، محمد هادی (1423ق)، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، ...
  • مغنیه، محمدجواد (1424ق)، التفسیر الکاشف، قم: دارالکتاب الاسلامی. ...
  • مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ...
  • نجفی، روح الله (1389ش)، بازخوانی حکایت قرآنی ذوالقرنین و خورشید ...
  • نجفی، روح الله (1393ش)، حرکت خورشید از نظر گاه قرآن ... [مقاله ژورنالی]
  • نجفی، محمد جواد؛ محمودی، زهرا(1396ش)، هفت آسمان قرآن و فرهنگ ... [مقاله ژورنالی]
  • نصیری، علی (1387ش)، نقد نظریه راهیافت خطا در قرآن با ...
  • نعمایی، شبلی (1328ش)، علم کلام جدید، تهران: چاپ سینا. ...
  • واعظی، احمد (1389ش)، نقد تقریر نصر حامد ابوزید از تاریخ ... [مقاله ژورنالی]
  • نمایش کامل مراجع