علل ظهور و تکوین گروه های تکفیری در جهان اسلام؛ از تقابل زندگی قبیله ای با مدنیت تا تقابل سنت با مدرنیته؛ مطالعه موردی؛ خوارج و داعش

جهاناسلامدردهه هایاخیربیشازهرزماندیگریبارشداندیشه هایتکفیریمواجهاست. وهابیتدرعربستان،سپاهصحابهدرپاکستان،القاعدهوداعشدربخش هایزیادیازخاورمیانهظهورکردهاست. یافته هایاینپژوهشنشانمی دهندکهگروه هایتکفیریپدیدهنوظهورینبودهودرواقعامتدادفکریوزمینه ایخوارجهستند. جهاناسلامازنخستیندهه هایپیدایشبهسهجریانکلیاهلسنت،شیعهوخوارجتقسیمشدواینتقسیم بندیکلانهنوزصادقاست. گروه هایتکفیریهمبهلحاظاصولفکریوهمبهلحاظزمینه هاوبسترهایپیدایشبهخوارجشباهتدارند. تکفیرگستردهدیگران،بی توجهیبهمقتضیاتزمانومقاومتدربرابرتکثروتغییر،نص گراییافراطیوعدمتوجهبهعقل گرایی،خشونتونگاهانحصاریبهتوحید؛برخیازمواردتشابهدراصولفکریورفتاریاست. افولسنتقبیله ای،واکنشبهتعددوتکثرقرائت هاازاسلامومقاومتدربرابرمدنیتنوظهوراسلامیمهمترینبسترهایپیدایشخوارجهستند. بهنظرمی رسدظهورداعشنیز،واکنشیسختبههجومدنیایمدرنوافولزندگیسنتیمی باشد؛دراینپژوهشازنگاهتاریخی - تحلیلیوروشمقایسه ایاستفادهشدهوازچارچوبهویتمقاومتوبنیادگراییامانوئلکاستلزبهرهنظریبردهشدهاست.

کلیدواژه ها:

داعش ، خوارج ، تکفیر ، سنت قبیله ای ، اسلام