بررسی و تحلیل شاخص های توسعه هوشمند روستایی ( مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بینالود )

هدف: تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آن ها راهبرد رشد هوشمند است. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی توسعه هوشمند در نواحی روستایی شهرستان بینالود (روستاهای ابرده علیا، جاغرق، حصار گلستان و ویرانی) به دنبال ارایه چهارچوبی از این راهبرد، مشتمل بر اصول و عوامل موثر بر شکل گیری آن است. روش: پژوهش حاضر، از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. در ابتدا برای تعیین شاخص های تحقیق از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شده و برای بررسی شاخص های توسعه هوشمند روستایی در شهرستان بینالود، 4 روستای ابرده علیا، جاغرق، حصار گلستان و ویرانی به عنوان جامعه نمونه انتخاب شد که از مجموع 3549 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران با خطای 0.075 درصد، حجم نمونه 163 خانوار به دست آمده است، این افراد با روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شدند. یافته ها: با توجه به نتایج فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی مشخص شد که شاخص های اقتصاد خلاق روستایی با وزن 0.534، سرمایه انسانی با وزن 0.148 و شاخص های اقتصادی با وزن 0.138 بیش ترین تاثیر را در شکل گیری توسعه هوشمند روستایی داشته اند. هم چنین، بررسی شاخص های مختلف توسعه هوشمند در سطح روستاهای نمونه و نتایج آزمون T تک نمونه ای نشان از شرایط نامناسب تر شاخص های کالبدی و زیست محیطی در روستاهای نمونه برای توسعه هوشمند دارد. در نهایت، براساس مدل تحلیل خاکستری نیز مشخص شد که روستای جاغرق شرایط بهتری از سه روستای ابرده،حصار و ویرانی داشته است و روستای ویرانی در پایین ترین سطح توسعه هوشمند روستایی قرار گرفته است. محدودیت ها/ راهبردها: عدم دسترسی به اطلاعات و آمار دقیق و عدم همکاری و گاه عدم صداقت برخی از روستاییان از جمله محدودیت های تحقیق حاضر است. راه کارهای عملی: جلوگیری از رشد بیرونی با هدایت رشد به درون بافت، افزایش خدمات و مراکز تامین نیازهای اصلی روستاییان جهت کاهش رفت و آمد، تقویت پیوند روستا شهری جهت تامین نیازهای دو طرفه و غیره از جمله راه کارهایی در جهت پایداری و زیست پذیری سکونت گاه های روستایی این ناحیه است. اصالت و ارزش: در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی شاخص های توسعه هوشمند روستایی شناسایی و با استفاده از تحلیل خاکستری نقاط روستایی مورد مطالعه سطح بندی شود.

کلیدواژه ها:

توسعه هوشمند روستایی ، اقتصاد خلا ، روستایی ، سرمایه انسانی ، تحلیل سلسله مراتبی فازی ، تحلیل خاکستری