تحلیل سینوپتیکی امواج گرما و سرما در سواحل جنوبی دریای خزر

پایداری دوره امواج سرد )گرم( با به همراه داشتن روزهای حدی بسیار سرد )گرم(، اثرات زیان باری بر تمامی جنبه های زندگی از جمله کشاورزی و اکولوژی دارند. یک موج گرما )سرما( یک دوره گرم )سرد( است که از چند روز تا چند هفته به طول می انجامد که به ترتیب با رطوبت بالا و بادهای سرد شدید همراه است و با آستانه های متفاوتی قابل تعیین است. در این مطالعه برای شناسایی رخدادهای حدی سرد )گرم( در سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از داده های دمای حداقل و حداکثر پنج ایستگاه دارای کامل ترین آمار طی دوره مطالعاتی 2010 - 1961 ، امواج سرد با صدک 02 / 0 ام و امواج گرم با صدک 98 / 0 ام شناسایی شد و در ادامه چند موج سرد و گرم که شدت بالایی داشتند انتخاب و نقشه های مرکب )فشار سطح دریا و تراز 500 هکتوپاسکال( فراگیر آن با استفاده از نرم افزار Grads ترسیم و تحلیل شد. نتایج نشان داد روند تغ ییرات دما برای دمای حداقل مثبت بوده و برای دمای حداکثر در بیشتر ایستگاه ها با کاهش همراه بوده است. در سال های 1963 ، 1964 ، 1969 ، 1972 ، 1973 ، 1989 ، 1991 و سال 2008 موج های سرد به حداکثر فراوانی خود در هر 5 ایستگاه رسیده و تداوم آ نها در سال های 1972 و 1964 بسیار بالا بوده است. در سال های 1962 ، 1966 ، 1980 ، 1983 ، 2000 ، 2009 و 2010 موج های گرم حداکثر فراوانی را داشته اند و پایداری آنها )تعداد روز( در سال های 1966 و 1971 نسبت به دیگر سال های مورد مطالعه بیشتر بوده است. ایستگاه رامسر برای امواج سرد و همچنین گرم بالاترین فراوانی را داشته است. ایستگاه گرگان کمترین فراوانی موج گرم و ایستگاه های انزلی و رشت کمترین فراوانی موج سرد را ثبت نموده اند. سه مرکز پرفشار اروپای شرقی، سیبری، پرفشار کوه های آلپ وکم فشار اورال با مرکزیت روی جلگه سیبری غربی موج های سرد حدی را رقم زده اند. مرکز فشار کم عربستان، پاکستان و خلیج فارس در مواقع حدی خود ایجاد کننده اصلی موج گرم ناحیه مورد مطالعه بوده است

کلیدواژه ها:

امواج گرما ، امواج سرما ، GRADS ، تحلیل سینوپتیک ، سواحل جنوبی دریای خزر