بررسی ابعاد اجتماعی آیین فتوت در خراسان از قرن سوم هجری تا قرن ششم هجری

آیین فتوت و جوانمردی یکی از پدیده های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به حساب می آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه های اجتماعی، بیش تر تحقیقات و پژوهش هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آیین فتوت در سرزمین خراسان، به اثبات این موضوع میپردازد که در خلال دوره مورد بحث تا آغاز عصر خلافت ناصرلدین االله و کوشش او در شکل دهی به این آیین سنت فتوت با آیین تصوف درآمیخت. همچنین در طی این دوره، این آیین جنبه های اجتماعی برجسته ای یافت؛ چنان که این ویژگی ها در سنت فتوت بغداد به شکل پراکنده و اندک یافت می شد و فقط در زمان خلافت ناصر خلیفه عباسی و آن هم در دوره محدودی شکل سازمان یافته به خود گرفت. این مقاله ویژگی فتوت ناصری را موردپژوهش قرار نمیدهد و محدوده آن منحصر به دوره یادشده و آن هم در سرزمین خراسان است، زیرا تاکنون مقاله و تحقیق مستقلی در این زمینه صورت نگرفته است. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات آن کتابخانهای است.

کلیدواژه ها:

فتوت ، جوانمردی ، عیاری ، ملامتیه ، تصوف