نگاه به علم و فناوری از منظر توسعه؛ بررسی رابطه نوآوری و نابرابری

مفهوم توسعه نزد سیاست گذاران بر خط مشی های انتخابی آنها تاثیر می گذارد. این در حالی است که توسعه مفهومی هنجاری و ارزشی است و بر همین اساس رویکردهای متفاوتی به آن وجود دارد. در رویکردهایی که در پی بهبود اقتصاد ملی هستند، علم، کلید ثروت اندوزی است. لذا سیاست گذار در سرمایه انسانی و اجتماعی به عنوان دارایی های با ارزش، سرمایه گذاری می کند. از آنجا که بنگاه های اقتصادی رشد و ثروت را ایجاد می کنند، سیاست گذاران موظفند شرایط عمل را برای بنگاه ها فراهم کنند. ادبیات این حوزه اشاره به وجود رابطه مثبت بین نوآوری و نابرابری دارد. با افزایش نوآوری، نابرابری افزایش می یابد. لیکن ثروت حاصل از آن را بعداً می توان برای کاهش نابرابری استفاده کرد. در مقابل رویکرد توسعه انسانی از بهبود کیفیت زندگی انسان ها صحبت کرده و از نوآوری به خاطر فقرا، با فقرا و توسط فقرا سخن می گوید. برخی نیز اهمیت آزادی را در توسعه مطرح کرده و رویکرد قابلیت را در پیش می گیرند. این رویکرد در مورد بهبود فرصت ها و شکوفایی استعدادهای انسانی، رفع نابرابری و دستیابی به عدالت سخن می گوید. انسان به شرط توانمندی و آزادی است که می تواند خلاق باشد. این نوشتار با توجه به پاردوکس موجود در رویکردهای چندگانه توسعه در خصوص رابطه نوآوری و نابرابری، به بررسی این ارتباط پرداخته و رابطه منفی بین نوآوری و نابرابری را نشان داده است. از آنجا که پایین بودن قابلیت های انسانی و اجتماعی، کاهش نوآوری و تشدید نابرابری ها در ابعاد مختلف مادی و انسانی را در پی خواهد داشت تاکید این مقاله بر لزوم توجه بیشتر به ارتقاء قابلیت های انسانی در سیاست گذاری ها است.

کلیدواژه ها:

توسعه اقتصادی ، توسعه انسانی ، رویکرد قابلیت ، نابرابری ، نوآوری