رویکرد نظریه بازی برای مدل سازی رقابت در بازار حمل و نقل جاده ای و ریلی کالا

در پژوهش حاضر، مسئله رقابت در بازار حمل و نقل کالا بین طریقه­های حمل جاده­ای (کامیون) و ترکیبی (کامیون- قطار-کامیون) با استفاده از رویکرد نظریه بازی­ها مورد بررسی قرار گرفته­است. بسته به شرایط زیرساخت ریلی و قابلیت اطمینان زمانبندی قطارها، دو سناریو (وجود سیستم­­های ریلی منعطف و غیرمنعطف) طراحی و مورد بررسی قرار گرفته­اند. ساختار بازی در سناریوی اول، مبتنی بر تعادل نش است؛ در حالی که سناریوی دوم دارای ساختار بازی استکلبرگ (رهبر-پیرو) می­باشد. قیمت­های حمل و نقل طریقه­های حمل جاده­ای و ترکیبی و زمان سفر طریقه حمل ترکیبی به عنوان متغیرهای تصمیم مسئله در نظر گرفته شده­اند. برای هریک از سناریوها، بازار رقابت حمل و نقل کالا مدل­سازی شده و تاثیر سیاست­های مختلف فنی و اقتصادی بر این بازار مورد تحلیل قرار گرفته­است. بررسی سیاست افزایش قیمت سوخت نشان می­دهد با اعمال این سیاست، زمان سفر طریقه حمل ترکیبی و تقاضا و سود طریقه حمل جاده­ای کاهش می­یابد. سیاست کاهش هزینه­های تخلیه و بارگیری کالا در ایستگاه­های ریلی در طریقه حمل ترکیبی سبب کاهش قیمت تعادلی هر دو طریقه­ی حمل جاده­ای و ترکیبی و کاهش تقاضا و سود طریقه حمل جاده­ای می­شود. سیاست کاهش ضریب هزینه­ی سرمایه­گذاری جهت بهبود زمان سفر طریقه حمل ترکیبی، افزایش تقاضای طریقه حمل ترکیبی و کاهش تقاضا و سود طریقه حمل جاده­ای را در پی خواهد داشت. سیاست استفاده از کامیون­های مدرن با مصرف سوخت پایین در حمل و نقل جاده­ای، سبب کاهش قیمت تعادلی هر دو طریقه حمل جاده­ای و ترکیبی، کاهش تقاضا و سود طریقه حمل ترکیبی و افزایش زمان سفر تعادلی طریقه حمل ترکیبی می­شود. نتایج پژوهش حاضر می­تواند به عنوان ابزاری جهت سیاست­گذاری بازار رقابتی حمل و نقل کالا، مورد استفاده مدیران و سیاست­گذاران حمل و نقل و نیز شرکت­های فراهم­آورنده خدمات حمل و نقل جاده­ای و ریلی کالا قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

حمل و نقل کالا ، قیمت گذاری ، نظریه بازی ، سیاست گذاری حمل و نقل ، سیستم های جاده ای و ریلی ، زمان سفر