تصویر شناسی میدان نقش جهان اصفهان از منظر سفرنامه های دوره صفوی

تصویرشناسی از شاخه های هنر و ادبیات تطبیقی است و موضوع آن، بررسی فرهنگ خودی در ادبیات دیگری و فرهنگ دیگری در ادبیات خودی است. در مطالعات تصویرشناسانه، فرض بر این است که تصویرپردازی از دیگری، آمیخته با دیدگاه اگزوتیکی است که بر مبنای کلیشه ها و استروتایپ ها از جامعه دیگری، شکل گرفته است. دوره صفوی آغاز روابط جدید میان ایران و اروپا است. از این رو، سفرنامه های این دوره به عنوان متون ادبی، بیانگر بازنمایی تصاویر غربیان از زندگی، هنر و فرهنگ ایران و محل مناسبی برای نمایش دیدگاه قالبی و فرادستی نسبت به هنر و فرهنگ ایران است. از آن جا که نویسندگان موجوداتی منفرد و مستقل نیستند، و بیش از هر چیز، متعلق به تاریخ جامعه ای هستند که هویتشان را شکل داده است؛ بازخوانی تصویرپردازی سفرنامه نویسان غربی از جلوه های هنر اصفهان، می تواند به شناخت زمینه های استعماری و دیرینه شناسی تقابل فرهنگی شرق و غرب، یاری رساند.این پژوهش از نوع تاریخی-تحلیلی و نحوه گردآوری اطلاعات، اسنادی(کتابخانه ای) است. مقاله حاضر قصد دارد به مطالعه تصویرشناسانه هنر اصفهان از دیدگاه سفرنامه نویسانی نظیر شاردن، کمپفر، سانسون، تاورنیه و ... بپردازد. نتیجه آن که، عموم غربیان در سفرنامه های خود، حتی در جایی که زبان به ستایش فرهنگ و هنر ایرانی می گشایند، آن را با نمونه های غربی مقایسه می کنند؛ گویی هنر و هنرمندان غرب را مبدا خلاقیت و هنرپروری در نظر گرفته اند. از سوی دیگر، مبدا شکل گیری هنر ایران را دیدگاه های کلیشه ای درباره شرقیان می دانند که شامل صفاتی نظیر حسادت، کینه توزی و .... است.

کلیدواژه ها:

سفرنامه صفوی ، استروتییپ ، تصویرشناسی ، اگزوتیک ، میدان نقش جهان