تعیین عوامل موثر در کنترل پارامترهای شیمیایی رودخانه ‎های گاماسیاب و قره سو (مطالعه موردی: استان کرمانشاه)

در این پژوهش به منظور بررسی کیفی آب رودخانه های گاماسیاب و قره سو واقع در استان کرمانشاه از اطلاعات یک دوره آماری 5 ساله در طی سال های 1397-1393 استفاده شد. جهت ارزیابی هیدروشیمی آب، ابتدا تیپ و رخساره هیدروژئوشیمیایی آب رودخانه ها با استفاده از نمودارهای استیف و پایپر تعیین شد. سپس براساس نمودار گیبس و نسبت های یونی عوامل کنترل کننده پارامترهای شیمیایی آب دو رودخانه مشخص گردید. همچنین به منظور تعیین فرآیندهای تاثیرگذار بر هیدروشیمی آب دو رودخانه از تحلیل عاملی و خوشه ای استفاده شد. در نهایت برای پیش بینی امکان انحلال و رسوب برخی از کانی ها از شاخص های اشباع استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که، در هر دو رودخانه تیپ و رخساره غالب بی کربنات کلسیت می باشند. همچنین عامل اصلی در تغییر کیفیت شیمیایی آب در هر دو رودخانه گاماسیاب و قره سو واکنش آب-سنگ می باشد. این عامل را می توان با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی و خوشه ای به انحلال (1) سازندهای کربناته و تبخیری و (2)  سازندهای دولومیتی در حوضه آبخیز دو رودخانه نسبت داد. هرچند که انحلال سازندهای کربناته با توجه به فراوانی و گسترش آنها در دو حوضه تاثیر پررنگ تری در تغییر شیمی آب دارد. بطوریکه باعث افزایش چشمگیر برخی از پارامترهای شیمیایی نظیر کلسیم، منیزیم و بی کربنات در آب این دو رودخانه و همچنین اشباع بودن آب آنها نسبت به آراگونیت، کلسیت و دولومیت ‎شده است. با توجه به سهم کم عامل دوم در تغییر پارامترهای شیمیایی، آب هر دو رودخانه نسبت به کانی های تبخیری نظیر گچ، هالیت و انیدریت در همه ایستگاه ها تحت اشباع می باشد.

کلیدواژه ها:

اندیس اشباع ، تحلیل عاملی ، خوشه بندی سلسله مراتبی ، کیفیت آب های سطحی ، هیدروشیمی