نقد و بررسی نظریه وحدت شخصی وجود(با رویکرد کلامی فلسفی)

در بینش ملاصدرا، وجود حقیقتی منحصر و مختص به ذات الهی است؛ اگرچه ملاصدرا بر وحدت وجود تکیه کرده است، کثرت را نیز قبول و توجیه کرده است.به بیان وی عالم هستی با تمام مظاهر و مراتبش و با این گستردگی چیزی جز تجلی الهی و ظهور جمال و جلال ربانی نیست. حال اگر در عالم هستی تحقق چیز دیگری به جز یک وجود اصالت ندارد، چگونه این عالم هستی با این همه کثرات را میتوان تبیین کرد ملاصدرا جهت تبیین کثرات عالم، داعیه دار اثبات عقلانی نظریه وحدت شخصی وجود است. تمامی مکاتب فلسفی حوزه اندیشه اسلامی نیز به نوعی مجبور به پذیرش این دیدگاه شده اند؛ لیکن این پذیرش مستلزم سه لازمه فلسفی و کلامی است: نفی علیت، همهخداانگاری، وپذیرفتن جبر و نفی اختیار. از همین رو به باور نگارنده، نظریه یادشده به لحاظ تفکر دینی مردود است.برای اثبات، ابتدا مبانی فلسفی ای که نظریه وحدت شخصی وجود بر آنها مبتنی است بیان میشود و سپس انتقادات وارده مطرح می شوند تا از این رهگذر اثبات شود که سخن از نظریه وحدت شخصی وجود با باورهای اعتقادی و بدیهیات عقلی سازگار نیست و نظریه ای قابل انکار است.

کلیدواژه ها:

علیت ، جبر ، همهخداانگاری ، وحدت شخصی وجود ، امکان فقری ، وحدت تشکیکی ، فاتالیسم