نگاهی به تفاوت خیال و تخیل در فتوحات مکیه ابن عربی

یکی از شاخههای مهم در مسایل فلسفی، مباحث انسانشناسی است که در آن بحث از قوای ادراکی ظاهری و باطنی آدمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . خیال و متخیله نام دو قوه ادراکی باطنی در انسان هستند. جمهور حکماء، خیال را به عنوان خزانه حس مشترک، پذیرنده و منفعل و متخی له را از آنجهت که به ترکیب و تفصیل صور میپردازد، فع ال میدانند. ابنعربی با حفظ نقش منفعل خیال بهعنوان مجمعی برای حواس، از خیال خلاق و فع ال سخن میگوید. نزد او خیال، ارض حقیقت و موطن جمع اضداد است. او خیال را از آن جهت که خلاق است، شبیهترین موجودات به خداوند میداند. او در بسیاری موارد نیز خیال و تخی ل را بهصورت مترادف بهکار میبرد، ولی این به معنای انکار تمایز میان این دو ادراک نخواهد بود. تشبیه تمایز میان خیال و تخی ل به عصای موسی و کار ساحران، بحث از خطای در خیال و سخن از تخی ل بهعنوان امری غیرواقعی و موهوم از جمله مواردی است که در تمییز این دو عرصه کارآمداند.

کلیدواژه ها:

خیال متص ل ، خیال منفصل ، تخی ل ، خطا