ارزیابی راندمان انتقال کانال های خاکی و کانالت ها در استان خوزستان

به منظور بهره­وریبهینهاز آب در کشاورزی، دانستن میزان نشت آب از کانال­ها ضروری است. در این پژوهش، ارزیابی کانال­های خاکی و کانالت­های شبکه­های آبیاری و زهکشی استان خوزستان با محاسبه راندمان انتقال آب و تلفات نشت انجام شد. در این رابطه، تعداد30 کانال در شبکه های اصلی آبیاری و زهکشی استان خوزستان شامل:کارون بزرگ، شمال خوزستان، کرخه، شاوور، زهره، جراحی و کانال­های تحت مدیریت کشاورزان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تعداد 17 کانالت و شش کانال خاکی در شبکه­های آبیاری از درجات سه و چهار بوده و همچنین یک کانالت و شش کانال خاکی تحت مدیریت کشاورز قرار داشت.دامنه تغییرات راندمان انتقال در کانالت­ها از 9/38% در شهرستان رامشیر تا 7/99% در شهرستان شوشتر و در کانال­های خاکی از 9/46% در شهرستان باغملک تا 3/89% در شهرستان شوش در نوسان بود. مقایسه میانگین شاخص­های اندازه­گیری و محاسبه شده با آزمونt  نشان داد کهمقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال خاکی با مقدار 7/3017 مترمکعب در روز نسبت به کانالت­ها با مقدار 2/2166 مترمکعب در روز اختلاف معنی داری نداشت.نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان دادکه همبستگی منفی و معنی­داری در سطح یک درصد بین راندمان انتقال با مقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال و نیز بین میزان تلفات با دبی ورودی در هر کیلومتر کانال وجود دارد. 7/16% از کل کانالت­های مورد بررسی، راندمان انتقال کم­تر از 8/67% (بین 9/38% تا 8/67%) داشتند، در حالی که در 50 % کانال­های خاکی، راندمان انتقال کمتر از 6/68% بود.میزان کم تلفات آب در نیمی از کانالت­ها و زیاد بودن بیش از حد تلفات در 11% کانالت­ها که حتی از تلفات آب در کانال های خاکی هم بیش­تر بود، ضرورت توجه هر­ چه بیش­تر به مدیریت بهینه استفاده از کانالت­ها را نمایان می­سازد. این مدیریت، هم در مراحل طراحی و ساخت این سازه و هم در مراحل نصب و قرارگیری در اراضی کشاورزی باید مدنظر قرار گیرد. همچنین باید به واشرهای آب بندی و دیگر تجهیزات مناسب جلوگیری از نشت آب توجه ویژه شود.

کلیدواژه ها:

مولینه ، تلفات آب ، کانال های پیش ساخته