واکنش اجتماعی بر بزه دیدگی اطفال در ایران

با توجه به این نکته که نقض هنجار اجتماعی دربردارنده ضمانت اجرای قانونی است. در نتیجه بزهکار در کانون توجه نظام کیفری قرار می گیرد وجرم شناسی به عنوان علمی درگیر بابزهکار که تمرکز آن بر شخص بزهکار می باشد به مطالعه و بررسی پدیده مجرمانه از قبل از جرم تا بعد از جرم می پردازد. با گسترش مطالعات جرم شناسی و تحولات به وجود آمده در حقوق کیفری، شخص بزه دیده به عنوان یکی از کنشگران جرم، جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. بر این اساس، جرم شناسی، بزه دیده شناسی، به عنوان یکی از جدیدترین رشته های جرم شناسی های واکنش اجتماعی، از اواخر دهه 1970 مطالعات خود را به طور جدی در این زمینه آغاز کرده است. مطابق یافته های جرم شناسی و بزه دیده شناختی در خصوص پی بردن به نقش بزه دیده در چرخه جرم، چنان اقدامات و فعالیت های پیشگیری از جرم- قبل یا هنگام یا پس از فعلیت یافتن بزه دیدگی به شخص بزه دیده گسترش یابد، می تواند در مهار جرم موثر واقع شود، به ویژه این که بزه دیده جرم، کودک باشد. اقدامات و تدابیر ناظر بر کودک بزه دیده که از زمره بزه دیدگان خاص و آسیب پذیر محسوب می شود در مرحله قبل از بزه دیدگی در ایران معمولا از طریق نهادهای غیرکیفری چون سازمان بهزیستی برای نگهداری از اطفال بی سرپرست برای آموزش و پرورش این دسته از افراد که بسیار زیاد در معرض خطر بزه دیدگی قرار دارند انجام می شود و همچنین سازمان کمیته امداد که به عنوان یک نهاد غیرکیفری برای مراقبت غیرمستقیم از اطفال برای جلوگیری از بزه دیده شدن اطفال نقش دارد. همچنین سازمان آموزش وپرورش برای جلوگیری بزه دیده شدن را دارد. این نهادها باید معمولا از طریق حذف عوامل موثر در بزه دیدگی کودکان- شامل عوامل فردی (زیستی، روانی) عوامل عمومی (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، محیطی) و همچنین عوامل موقعیتی (از جمله فرصت های ارتکاب جرم) که همان موضوع پیشگیری اجتماعی و وضعی است تلاش در کاهش میزان بزه دیده شدن اطفال در جامعه کنند در صورتی که این نهادها فقط یکی از آثار آنها به این امر اختصاص دارد و به عبارتی می توان گفت که نهاد مستقلی که در برابر رفتارهای اطفال واکنش نشان دهد و به این منظور به وجود آمده باشد وجود ندارد. به هر حال نباید از نقش خانواده به عنوان یکی از نهادهای واکنش گرا به رفتار اطفال برای جلوگیری از بزه دیده شدن اطفال را نباید فراموش کرد. بنابراین در این مقاله به این امر که نهادهای واکنشی غیرکیفری در ایران چه نقش در جلوگیری از بزهکار شدن اطفال دارد و اینکه چه نهادهایی در این مسیر این وظیفه را به عهده گرفته است یا آنکه هیچ واکنشی در ایران برای جلوگیری از بزهکار شدن اطفال وجود ندارد مطالبی است که باید در این مقاله به آن برسیم. به نظر می رسد که همان گونه که در فرآیند کیفری برای کودکان بزهکار باید سیاست های افتراقی اتخاذ کرد، باید برای کودکان بزه دیده یا معد برای بزه دیده شدن پیش بینی معیارهای حمایتی- افتراقی نمود که جهت اعمال این سیاست ها، باید در هر مرحله از فرایند عدالت، برای کودکان صرف نظر از نقش آنها در ارتکاب جرم سازوکارهای ویژه ای اتخاذ شود.

کلیدواژه ها:

اطفال بزه دیده ، سازمان بهزیستی ، کمیته امداد ، سرپرست