طراحی الگوی دوسویه مهاجرت نخبگان علمی ؛ (ضرورت پیشرفت در جادهای دوطرفه)

مقاله حاضر در صدد پاسخ به این سوال است که آیا مهاجرت نخبگان همیشه یک طرفه و تنها به سود جوامع مهاجرپذیر است است یا دوسویه بوده و به نفع کشور فرستنده نیز میتواند باشد برای بررسی این مسیله دو دیدگاه مطرح شده است: یک دیدگاه، مهاجرت را نوعی فرار تلقی کرده و آن را پدیده ای مخرب میداند و سعی در جلوگیری یا ایجاد مانع بر سر راه آن است. دیدگاه دوم؛ مهاجرت مغزها را مبادله فرهنگی دانسته که دوسویه و امری مثبت است. روش مقاله؛ توصیفی- تحلیلی است. آمارهای موجود با تحلیل کیفی و تکنیک تحلیل ثانویه بررسی شده است. جامعه آماری، نخبگان علمی هستند که عمدتا به عنوان صاحب نظر یا هیات علمی دانشگاهها بوده اند. نتایج نشان داد برنامه های جلوگیری و ایجاد مانع بر سر راه مهاجرت نخبگان، نه تنها کارایی لازم را ندارد بلکه مطلوب هم نیست. مهاجرت نخبگان در صورت هدفمندی میتواند آثار مثبت و منافع دوسویه به همراه داشته باشد: بازگشت پیشرفت های علمی و اقتصادی، ایجاد غنای علمی از طریق شرکت در کنفرانس ها و...، تحکیم پلهای علمی میان کشورهای توسعه یافته و داخل کشور، انتقال علوم و تکنولوژی، انتقال بیکاری به کشورهای مقصد، توسعه فرهنگ ملی و قرار گرفتن ایران در روند پیشرفت جهانی، تقویت موقعیت کشور در معادلات جهانی و پدید آمدن نوعی بازار بین المللی برای مهارتهای تخصصی ایرانیان است. طبیعی است با فقدان برنامهریزی مناسب، این روند میتواند یک طرفه شده و آثار زیانباری داشته باشد: از بین رفتن ثروت ملی، انتقال معکوس تکنولوژی، کاهش رشد اقتصادی و توقف چرخه توسعه از جمله پیامدهای منفی این مسیله است.

کلیدواژه ها:

مهاجرت ، نخبگان علمی ، مبادله فرهنگی ، اشاعه فرهنگ ، مهاجر پذیری ، مهاجر فرستی