مدیریت پسماندهای لیگنوسلولزی: راهبردی برای پیشرفت ملی و منطقه ای

بر اساس آمارهای موجود، تقریبا نیمی از مواد تولیدی در بخش کشاورزی کشور در مراحل مختلف فراوری از بین رفته و صنایع تبدیلی موجود نیز در سطحی از پیشرفتگی و دسترسی نیستند که بتوانند از تمامی اجزاء تولیدی در فرایندهای کشاورزی؛ بطور مناسب و کامل بهره برداری نمایند. نمونه هایی از مواد و اجزای مزبور که بصورت پسماندهای لیگنوسلولزی شناخته می-شوند عبارتند از: کاه و کلش گندم، برنج و جو، باگاس نیشکر و مغز آن، کنجاله زیتون، پسماندهای برداشت و هرس سالانه درختان میوه و مرکبات، پسته، خرما، ساقه و پسماندهای چای، تفاله و ملاس چغندرقند، ساقه و پسماندهای دانه های روغنی نظیر آفتابگردان، کلزا، ذرت، کنجد و پنبه، گیاهان خودرو یا صنعتی نظیر بامبو، نی، کنف و دامنه وسیعی از فراورده های لیگنوسلولزی که دوره کاربری آنها به اتمام رسیده نظیر انواع کاغذهای باطله، البسه، مصنوعات چوبی و کامپوزیت های لیفی. در صورت داشتن برنامه مدون و بکارگیری فناوری های نوین می توان از این مواد زیستی که غالبا شرایط فعلی آنها مسایل زیست محیطی گاه حادی را نیز به دنبال دارند؛ در راستای استفاده بهینه و تبدیل به فراورده های با ارزش افزوده بالا و نیز ایجاد اشتغال های دانش بنیان جهت کمک به پیشرفت همه جانبه کشور، همزمان با رفع نیازهای بومی گام برداشت. نمونه هایی از فراورده های با ارزش افزوده ای (بسیار) بالاتر از وضعیت کاربری فعلی پسماندهای مزبور -که عمدتا بلااستفاده رهاشده و یا سوزانده می شوند- عبارتند از: بیوکامپوزیت ها، نانوذرات سلولز، نانوذرات و الیاف لیگنینی، بیوپلاستیک ها، مشتقات متنوع سلولزی، سوخت های متنوع زیستی نظیر بیواتانول و بیودیزل، خوراک دام و طیور، بیومواد کاربردی در مصارف درمانی، دارویی، آرایشی و بهداشتی، چندسازه های متداولی مانند چوب پلاستیک، چوب سیمان، چوب گچ و غیره. بنابراین در این پژوهش، ضمن تاکید بر پتانسیل موجود پسماندهای الیاف زیستی، راهکارهای علمی ایجاد ارزش افزوده و استفاده بهینه از آنها مرور می گردد

کلیدواژه ها:

پسماندهای لیگنوسلولزی ، صنایع تبدیلی ، ایجاد ارزش افزوده ، پیشرفت و اشتغال