روشنفکری آل احمد؛ بازگشت به خویشتن

جلال آل احمد از چهره های شاخص داستاننویسی و روشنفکری دوره معاصر و پدیدآورنده جریانات فکری در نسل جوان بود. به دنبال پدیده استعمار و حضور مستقیم و غیر مستقیم غرب در کشورهای جهان سوم، از جمله ایران، آلاحمد به عنوان روشنفکر و ذهن بیدار جامعه، در پی هدایت افکار و یافتن راه درست برای رویارویی با پیامدهای غربگرایی و غربزدگی برآمد. او مهمترین عامل غربزدگی را ماشینیسم و استفاده بیرویه ایرانیان از تکنولوژی غرب میدانست. از اینرو، با شعار بازگشت به خویشتن و پاسداشت ارزشهای بومی و حفظ سنتهای اصیل، به مبارزه با نفوذ استعمار میپرداخت. بازنمایی پیامدهای مخرب غربزدگی را در آثار داستانی او چون مدیر مدرسه، نفرین زمین، سرگذشت کندوها و .... و آثار غیر داستانی او چون غربزدگی، در خدمت و خیانت روشنفکران و مقالههای اجتماعی او میتوان دید. آل احمد، خود از خانوادهای مذهبی برخاست، اما برای یافتن بهترین راه، از دین و سنتها عبور کرد و پس از آزمودن نحلهها و گرایشهای گوناگون فکری و فرهنگی، دیگر بار به آغوش دین پناه آورد و ارزشهای ملی و دینی را بهترین راه دفاع در برابر هجوم امواج جهان مدرن دانست. هرچند که به باور بعضی از منتقدان، او نتوانست چنانکه باید الگوی کارآمدی در این زمینه ارایه دهد.

کلیدواژه ها:

جلال آل احمد ، روشنفکر ، سنت ، غربزدگی ، استعمار