بررسی حق سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت در نظم حقوقی ایران

حق سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت دو مقوله ی جدا از یکدیگر بوده که بر هر کدام آثار خاصی مترتب است. حق سرقفلی قبل ازتصویب قانون مالک و مستاجر مصوب 1339 بصورت عرف رایج و مسلم بین عموم مردم بخصوص کسبه و تجار مطرح و از ضمانت اجرای اخلاقی زیادی برخوردار بود و در واقع وجهی است که مالک در ابتدا و جدای از مال الاجاره از مستاجر می گیرد. در حالی که حق کسب و پیشه و تجارت بطور تدریجی و به مرور زمان برای مستاجر بوجود می آید. با تصویب قانون فوق الذکر اصطلاح حق کسب و پیشه و تجارت جایگزین سرقفلی گردید. گسترش روابط تجاری باعث تصویب قانون روابط موجر و مستاجر 1356 شد که متضمن حق کسب و پیشه و تجارت بود. اختلاف نظر در یکی بودن یا دوگانگی این دو حق و عدم وجود ضابطه در تعیین میزان آنها و نظریات بعضی از مراجع در مورد عدم مشروعیت حق کسب و پیشه و تجارت باعث ایجاد مشکلات عملی زیادی گردید بطوریکه در قانون سال 1376 اصطلاح حق کسب و پیشه و تجارت جای خود را به سرقفلی سپرد. در این نوشتار سعی شده است به تبیین مفهوم و ماهیت حق سرفقلی حق کسب و پیشه و تجارت بعنوان یک حق و امتیاز پرداخته و ضمن بیان جهات اشتراک و افتراق این دو حق با رویکردی تحلیلی مقایسه و بحث کند.

کلیدواژه ها:

حق سرقفلی ، حق کسب و پیشه یا تجارت ، قانون روابط موجر و مستاجر ، مال الاجاره ، روابط تجاری