مقایسه تطبیقی حبس با مجازات های جایگزین در اصلاح مجرمین در حقوق کیفری ایران

عدم توفیق مجازات زندان در اصلاح و بازپروی مجرمان از یک سو، افزایش بی رویه جمعیت کیفری زندان ها از سوء دیگر نظام های کیفری را به چاره اندیشی بکارگیری تدابیر گوناگونی مانند زندان زدایی بطور کلی و محدود سازی قلمرو و اجرا زندان و صدور مجازات وادار کرد. از جمله تدابیر غیرزندان می توان به مجازات های جایگزین یا مجازات های اجتماعی نام برد که رفته رفته جایگاه خود را در نظام کیفری جهان معاصر پیدا کرده است. مجازات های اجتماعی نه تنها مبرا از این ایرادات است، بلکه می توانند به عنوان عاملی مثبت درخدمت افراد، خانواده ها، جامعه و دولت باشند. به عبارت دیگر مجازات های جایگزین فرصتی دوباره برای بازگشت به زندگی و تصحیح رفتار به مجرمین می دهد. با توجه به ویژگی های مجازات های اجتماعی یا جایگزین از جمله در بستر جامعه بودن آن نه در نهادهای دولتی مثل زندان، جنبه مشارکتی آن (همکاری جامعه مدنی)، عدم مدیریت و پیگیری خاص در مرحله اجرا (مثل مقام قضایی و دادرس) جنبه ترمیمی داشتن برخی مجازات ها (مثل آزادی عاطفی، معنوی و خسارت های مالی بزه دیده از سوی بزهکار) و ویژگی نهفته آخر در این مجازات ها کیفر زندان برای محکوم علیه در صورت عدم اجرا یا تحمل یا طفره رفتن و عدم همکاری می باشند. در این راستا نظام قضایی ایران نیز با طرح اندیشه موسوم بر زندان زدایی و مجازات های اجتماعی جایگزین به ترویج فرهنگ زندان زدایی با هدف کاهش آمار ورودی و افزایش خروجی زندانی ها مبادرت ورزیده است که این خود گواهی بر این موضوع است که در تطبیق اثر این دو مجازات در اصلاح مجرمین می توان گفت تاثیر مجازات های جایگزین در اصلاح مجرمین از جنبه های فردی، خانوادگی، اجتماعی و جلوگیری از تبعات اقتصادی، قضایی و اجرایی بیشتر از زندان است.

کلیدواژه ها:

زندان ، حبس ، جرم ، مجازات اجتماعی