بررسی سبک منشآت میبدی

منتقدان ادبی ویژگیهای سبکی یک اثر را نمایانگر اندیشه نویسنده و دانش5 سواد او و بیانگر اوضاع و احوال جامعه می دانند. از این رو بررسی سبک یک اثر ادبی در سطوح مختلف بلاغی، زبانی و فکری از مولفه های اصلی نقد ادبی است. در ادبیات فارسی بررسی سبک شناسانه منشآت و نامه ها که یکی از پرکاربردترین و قدیمی ترین انواع نثر فارسی است و نویسنده اندیشه های خود را در آن بی پرده بیان میکند، میتواند در شناخت اندیشه و ذهن نویسنده مفید باشد. در حوزه بلاغت می توان به کاربرد صنایع5 ادبی و معرفی5 صنایع5 پرکاربرد در منشآت پرداخت و از این طریق ارتباط زمانه و زمینه فکری5 روزگار5 نویسنده را با صنایعی که در زبان فارسی5 این دوره پرکاربردترند، بررسی کرد. از طرفی شگردهای اصلی نویسنده برای تاثیرگذاری در مخاطب نیز که هدف اصلی بلاغت است مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین میتوان این صنایع را با صنایع ادبی متون رسمی سنجید و از این طریق به ارتباط بلاغت با زندگی5 عمومی و شخصی5 دوره مورد نظر دست یافت. در زمینه سبک شناسی زبان نیز شناخت تاثیر و تاثر از متون دیگر، ساختار زبانی و... مفید باشد. با توجه به همین نکات، در این مقاله به بررسی یک نمونه مهم از منشآت عصر صفوی پرداخته ایم و در آن، سبک اثر را در سه زمینه بلاغی، زبانی و محتوایی بررسی کردهایم. در حوزه بررسی5 بلاغت منشآت میبدی به کاربرد فراوان صنایع ادبی از جمله جناس و اطناب و نیز تشبیه و استعاره برخورد می کنیم. میزان کاربرد این صنایع در حدی است که گویی هدف اصلی نویسنده استفاده از این صنایع و آراستن کلام به آنهاست. از نظر زبانی یعنی به کارگیری افعال امر و نهی، افعال وصفی، آوردن ارکان جمله و... نثر او ساده است که البته این سادگی در اطناب متن و طولانی شدن جملات و ایجاد فاصله بین نهاد و فعل پوشیده می ماند. نویسنده از نظر سطح فکری یعنی توجه به مسائل اجتماعی و آداب و رسوم، بیان ریا و تظاهر و نیز استفاده از مبالغه، نامه های خود را بیشتر برای دوستان و نزدیکانش مینویسد که در زمره اخوانیات است و موضوعات آن در محدوده کلی موضوعات منشآت ایرانی قرار میگیرد.

کلیدواژه ها:

منشآت ، میبدی ، سبک شناسی.