نقدی بر موضع هیوم در قبال برهان معجزه با تکیه بر اصول فلسفی ابنرشد

هیوم در بخش دهم کتاب تحقیق در فهم انسان یدرصدد رد دین وحیانی است. وی در جهت عملی نمودن این هدف ابتدا به انکار وقوع معجزه میپردازد تا از این طریق بتواند خط بطلانی بر حقانیت دین مسیحیت کشانده و آن را رد نماید. اوبرای نیل به این منظور ادلههایی در قالب استدلال پیشین و استدلالات پسین ترتیب میدهد بهطوریکه در بخش نخست بحث خود از دین وحیانی، ابتدا وقوع معجزه را بهعنوان پدیدهای گزارش شده در تاریخ به روش استدلال علی میسنجد ودر امکان وقوع معجزه در تاریخ تردید میافکند. در بخش دوم استدلالاتی پسین ارایه میدهد. اما با تکیه بر نخستین کتاب هیوم تحت عنوان رساله در باب طبیعت آدم ینه تنها استدلال پیشین وی دارای ایرادات اساسی است بلکه استدلالات پسین وی هم نخواهند توانست هیوم را در رسیدن به این هدف یاری رساند، زیرا هیوم برمبنای کتاب رساله در باب طبیعت آدم یبا تکیه بر استدلال پیشین خود نخواهد توانست اثبات کند که معجزه در ذات خود امری محال و به معنای دقیق کلمه ناقض قانون طبیعت است. از دیگر سو، ادلههای پسین هیوم نیز از آنجایی که تنها و تنها اثبات مینمایند که شواهد تاریخی قابلاعتمادی بر وقوع معجزه نداریم، نمی توانند هیچ کمکی به هیوم در مقام رد و انکار معجزه داشته باشند. هدف ما در این مقاله نشاندادن ضعف استدلالهای پیشینی و پسینی هیوم در رد دین وحیانی براساس اصول بنیادین فلسفهی وی در بخش- های اول قسمت چهارم و دوم فصل هفت کتاب رسال هو تحقی قاست و نیز با تکیه بر ادلهی ابنرشد نشان دادن خلطی است که هیوم در اینباره مرتکب شده و براساس آن معجزه را نقض قانون طبیعت خوانده و نهایتا آنرا رد کرده است.

کلیدواژه ها:

علیت ، قانون طبیعت ، رابطهی ضروری ، انطباعات ، تصورات ، هیوم