بررسی خصوصیات واژی – نحوی اسم در گویش جدگالی دشتیاری

دشتیاری شامل منطقه نسبتا وسیعی از جنوب شرق استان سیستان و بلوچستان می گردد که اکثریت ساکنان آن را جدگال ها تشکیل می دهند و به گویش جدگالی تکلم می نمایند. جدگالی گویشی از زبان بزرگ سندی می باشد که در مناطقوسیعی از هند و پاکستان تکلم می گردد. طبق شواهد، قوم جدگال ) یا جت ها( اقوامی مهاجر از هند و پاکستان می باشند و به همین دلیل هنوز پس از گذشت چند قرن از مهاجرت آنها به منطقه دشتیاری، هم از نظر گویش و هم از نظر آداب و رسوم اجتماعی با بومیان بلوچ منطقه که به زبان بلوچی صحبت می نمایند تفاوتهای چشمگیری دارند. در این تحقیق کهحاصل کار میدانی در منطقه دشتیاری می باشد، ساختار واژی – نحوی اسم در گویش جدگالی دشتیاری مورد بررسی و مطالعه زبان شناختی قرار گرفته است. جایگاه اسم در جمله، نقش های نحوی که می پذیرد، ارتباط اسم با صفت ، جنسدستوری و برخی دیگر از خصوصیات گروه اسم ) و البته ضمیر ( مورد بررسی قرار گرفته است است. در این گویش اسم دارای دو شمار مفرد و جمع می باشد که در حالت مفرد هیچ گونه تکواژ خاصی نمی پذیرد اما برای نشان دادن حالت جمع از دو تکواژ و  استفاده می گردد. در انتخاب هر یک از این دو تکواژ جمع ساز دو عامل دخیل می باشد. یکی خصوصیات واجی و دیگری پدیده های واژه سازی قراردادی و قیاس. اسم در جایگاه های نحوی مختلف مثل فاعلی، مفعولی، متممی و مضاف الیهی بدون هیچ افزونه واجی واقع می گردد اما درمورد ضمایر اینطور نیست یعنی برای نشان دادن هر یک از نقش های نحوی فوق شکل خاص خود را دارند

کلیدواژه ها:

جدگالی ، جت ، سندی ، دشتیاری ، اسم ، نقش های نحوی