بررسی ساختار مثل و مثل واره در کشف المحجوب هجویری

ابو الحسن علی بن عثمان هجویری،از بزرگ ترین عرفای ایرانی اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است که مهمترین کتاب او کشف المحجوب ،از جمله آثار تعلیمی به شمار می رود که متعلق به دوره ی نخستین نثر پارسی است.هجویری در جای جای کتاب خود ،از ارسال مثل برای تفهیم و تأکید بیشتر مضمون و مفهوم به خواننده استفاده می کند .مثل ،جمله ای کوتاه،رسا،استعاری ،اندرزی و اخلاقی حاوی عصاره تجربیات مردم عصر گذشته است که در میان مردم رواج دارد و عامه ی مردم آن ها را بدون تغییر یا با کمی تغییر به کار می برند.در اغلب مثل ها ،کلید واژه های اصلی،جنبه ی استعاری دارد و همین جنبه ی استعاری آن ها موجب می شود که قابل انطباق بر بسیاری از مصداق ها باشند.علمای بلاغت ،در تعریف خود عمدتاً بر جنبه ی تشبیه در مثل تأکید می ورزند ؛در واقع در نظر آنان، تشبیه زیر بنای ساخت مثل است ؛تشبیهی که تنها مشبه به آن ذکر می شود و مشبه یا ممثول حذف می گردد.در این نوشتار،پس از ارائه ی تعریف مثل از نظر صاحب نظران،ویژگی های ارسال مثل از لحاظ ساختار ،محتوا و درون مایه، مسائل زیبایی شناسی و کاربردهای گوناگون آن ،بررسی و تحلیل می شود.

کلیدواژه ها:

کشف المحجوب ، ارسال مثل ، زیبایی شناسی ، فرم ، محتوا